spido

In het kader van herontdekking van oudje/vertrouwtjes via de gerenoveerde Leak Stereo 70: "Unplugged" van Eric Clapton. Sinds zijn verschijnen in diskrediet gebracht: "Slechte opname!" "Rommelige bas!" "Resonanties!" Bullshit. Prima opname! Heel goede, melodieuze bas! Je moet er alleen wel de goede speakers (full range) voor hebben. En een prima versterker.

Over koptelefoons gesproken: ooit zette ik - het zal in de jaren '70 zijn geweest, tijdens een Firato - min of meer toevallig een Koss elektrostatische hoofdtelefoon op mijn kners. Wat was dat geluid (ondanks alle ambiofone beperkingen die alle hoofdtelefoons nu eenmaal hebben) on-ge-lo-fe-lijk goed! Zulke waren het, naar ik meen:

Beste Tubejack, Ja, het is allemaal nogal wonderlijk, hè? De Stereofetic tuner was de eerste getransistoriseerde (FET) FM-stereo tuner van Leak, met geïntegreerde stereo decoder. Sommige "Troughline" enthousiasten kònden niet accepteren dat dit "nieuwe ding" gewoon beter was dan zijn buizen-voorganger met aparte decoder. Maar dat was hij wèl. "Ik hoef alleen maar "This is the BBC with the News" te horen," zei Harold Joseph Leak mij eens, lang geleden. Hij zei het in the Queen's English, natuurlijk: met alle voicings en devoicings die daarbij horen. En in die tijd had de BBC nog eersteklas nieuwslezers..!

Beste Ivan10, Zo te zien (ik kan het plaatje op het frontpaneel niet lezen) zijn het professionele Tannoy "M1000 Super Red Monitors" of "M3000 Classic Monitors". De M1000 heeft géén papieren cone studs aan de achterzijde van het basmembraan: de M3000 heeft die wèl. Heerlijke luidsprekers!

Beste Carl, Heel veel sterkte gewenst, Carl: zowel naar lichaam als naar geest! (Het zal moeilijk zijn je lot te aanvaarden. En het treft bovendien niet alleen jouzelf...)

Beste Wol, Bij een goed afgestemd reflexsysteem wordt de trilling van de opgesloten luchtkolom rond de afstemfrequentie vrijwel massaloos overgedragen op de luchtprop in de reflexpijp. Beter kun je na-ijling niet bestrijden. Ik herinner me de vreugdedansjes bij B&W in Worthing nog, nadat de 801 was veranderd van een heel rommelig klinkend gesloten systeem (hoewel heel zwaar en stevig gebouwd, en ook heel zwaar gedempt!) in een veel minder rommelig klinkend reflexsysteem. Pjotr gaat er van uit dat jullie een slecht reflexsysteem hebben getest. Hij kan best gelijk hebben. Maar het is ook mogelijk dat jullie een goed reflexsysteem slecht hebben getest.

Alles wat trilt, tast de lineariteit aan. (Verstoring van de frequentie/amplitude verhouding.) Alles wat trilt, trilt ook ná. (Versmering/dreunen/gonzen.) Alleen de luidsprekermembranen moeten trillen: de rest (luidsprekerbehuizing, vloer, wanden, plafonds etc.) niét! Trillen wanden van de luidsprekerkasten tòch, maak ze dan stijver. (Inwendige bracing, bijv.) Trillen de vloer en wanden van de luisterruimte tòch, demp ze dan. Gooi bijvoorbeeld een zwaar tapijt op die trilvloer. Tegen de storende ...vibratie van de dinges, dus!

Hangt het er niet gewoon van af in welke arm je het Lyra element monteert?

Beste Tubejack, Dat "schepje bovenop", zo vraag ik me af, was dat wel een góed schepje? (Ik heb al zo dikwijls meegemaakt dat bij snelle A/B vergelijkingen juist de verkeerde keuzes worden gemaakt!) Vanmiddag heb ik overigens via o.m. de oude, gerenoveerde Leak Stereo 70 een heleboel Wagner gedraaid. Opnames uit eind jaren '60, begin jaren '70, van Georg Solti met Wiener Philharmoniker en Chicago Symphony Orchestra. Materiaal dat ik dus al bijna een halve eeuw regelmatig heb beluisterd, via allerlei sets. Muzikaal heel boeiend, "gelaagd", met veel melodielijnen. Prachtig uitgevoerd en schitterend opgenomen. Welnu: waar in het verleden ooit nog wel eens, bij volle uitbarstingen van koperwerk en strijkers, een dun glazig randje van vervorming waarneembaar was, hoorde ik nu alleen pure orkestklank. Zelfs op realistisch (concertzaal) volume! 't Is haast ongelofelijk... en voor mij ook onverklaarbaar.

Beste Henrie, Zo'n ding is dus niet alléén een trafo, nietwaar, maar ook een (band)filter? Kun je daar iets meer over vertellen? En vind jij ook niet dat een geleider voor audio-frequenties niét zo'n filter zou moeten zijn?

Die S/R van -50 dB kan heel storend zijn, want het betreft EM strooivelden die ook vrij hoge stoorfrequenties uit de speakers laten komen. Zulke narigheid kan niet worden opgelost met een rumble-filter. Ik moest zelf bijvoorbeeld tot de conclusie komen dat de Telefunken S600 (een overigens prachtige draaitafel met Ortofon AS212 arm) hierdoor niet geschikt was voor low impedantie / low output elementen. Wellicht geldt dat dus ook voor de Dual 1019.

(...) Contre nous de la tyrannie L'etendard sanglant est levé! (...) (...) Aux armes, citoyens! Formez vos bataillons! (...)

Het is mij opgevallen, dat er hier en daar verwarrende specificaties van de Dual 1019 worden opgegeven. Als rumble waarde wordt inderdaad hier en daar -59 dB genoemd. Maar daarnaast wordt een stoorspanningswaarde van -50 dB opgegeven. Dat laatste zou dan de S/R verhouding aangeven, die bij sommige draaitafels (m.n. bij elektronisch gestuurde (half) automaten) te ongunstig is voor toepassing van low impedantie / low output MC elementen.

Beste Carl, Hier geldt hetzelfde als t.a.v. Tubejack: Ze kunnen in die blaadjes schrijven wat ze willen! Of...wat de fabrikanten en leveranciers willen! Maar als je de diverse types in de juiste arm plaatst, ze op de juiste manier aansluit (afsluit, eigenlijk) en versterkt, en via goede luidsprekers laat klinken, zul je vermoedelijk tot een heel ander (en veel beter) oordeel komen. Hoe minder bewegende (spoel)massa, des te minder massatraagheid. Dat verklaart waarschijnlijk mede de voorkeur van Ruud voor Soundsmith (MMC).

Beste Tubejack, Low output / low impedance MC elementen hebben veruit mijn voorkeur, mits ze laagohmig worden afgesloten. Dat kan met heel goede trafo's of met een goede pre-pre. Zoals eerder aangegeven, krijgt in dat laatste geval de (goedkopere!) laagohmige MCA 10 (met batterijvoeding) de voorkeur boven de wat minder laagohmige MCA 76 (met netvoeding). Goede (laagohmige) trafo's zijn heel kostbaar, maar zijn gehoormatig het neusje van de zalm. Over het algemeen vind ik heel goede MD (of MI) elementen beter, frisser, minder log klinken dan high-output MC types.

Beste Tubejack, Jij hebt een DL-101? Ik heb een V 15 III met Super-track Plus naaldeenheid. (Staat niks te doen, hier.) We zouden ze wel eens kunnen vergelijken. Misschien heb je wel gelijk, hoor, en klinkt die DL-101 beter. Ik heb er geen eigen ervaring mee. Maar wat me wel opvalt, is het verschil in compliantie (DL-101: 8x10-6 cm/dyne; V-15III Super-track Plus: 35x10-6 cm/dyne. Ook het uitgangsvoltage verschilt nogal: DL-101: 1,6 mV; V-15III Super-track Plus: 3,5 mV (per kanaal, 5 cm/sec.)

(...) Of course a table like this has to have one of the best cartridges ever made. So I’ve installed the legendary Shure V15 type III with a brand new Shure VN-35E Super-Track Plus stylus (...) Said so!

Ik noemde al de Shure V15 modellen, waarbij een 78-toeren naaldeenheid kan worden aangeschaft. Maar er zijn natuurlijk veel méér mogelijkheden, zoals Empire EDR9, diverse Ortofons, Goldrings e.a.

Beste Hans, Het zou leuk zijn, als dat mogelijk was. Maar er is alleen palliatieve behandeling (m.n. hormoontherapie) toepasbaar. Ach, mijn alineaatje wilde eigenlijk niet veel méér aangeven, dan dat ouderdom met gebreken komt. En dat er veel kostbare (luister)tijd verloren gaat met onderzoeken en operaties in ziekenhuizen en klinieken. Ik wil niet uitweiden over al mijn medische problemen. Maar ik wil wel een stukje ter lezing aanbevelen, dat betrekking heeft op mijn jeugd-idool Harry Belafonte. (Hij gaat heel sterk om met de gevolgen van zijn prostatectomie, vind ik. Opnieuw een inspirerend voorbeeld!) http://www.oncolink.org/types/article.cfm?c=1517&id=9492

De arm van de Dual 1019 kreeg destijds veel complimenten. Ik meen dat Jan Kool (Luister!) opmerkte dat hij het jammer vond dat de arm niet los verkrijgbaar was. Maar één van de sterke punten van de 1019 was de half-automatische werking. En die zou dan natuurlijk verloren gaan. Desalniettemin: deze arm (in deze draaitafel, dus) zou de toepassing van heel goede, compliante elementen niet in de weg staan!

Beste Hans, Over mijn (on)gezondheidstoestand wil ik hier liever niet uitweiden: mijn haters (Ruud, Tomamot e.a.) zouden zich erover verheugen. Wel bedankt voor je belangstelling! Maar je aanname is helaas te optimistisch.

Ja, maar de mening van Spido staat los van zakelijk belang.

Nee hoor! Dat stadium zijn we allang voorbij.

Waarom zulke dure kabels? Voor een paar tientjes ben je klaar, hoor. Overigens genoot ik gisteren van een audiofiele dag thuis, met overwegend vintage apparatuur. Vandaar dat ik over die dag in deze rubriek een kort verslag plaats, en niet in de audiofiele dag rubriek voor de verdwaasden die denken dat die moderne rotzooi van tegenwoordig zo geweldig is. Het is voor een bejaarde uitzonderlijk, wanneer zijn agenda een dag oplevert zonder afspraken met oncoloog, uroloog, kaakchirurg, dermatoloog, oogarts of nog een andere andere witjas. Dit was zo'n uitzonderlijke dag, en dat moest dan maar meteen een audiofiele dag worden! Ik begon de dag met een lekkere espresso en de CD die violist en duivelskunstenaar Armando met muzikale vrienden en vriendinnen in 1995 maakte voor de Gasunie, toen hij daar exposeerde. Van vol-orkest tzigane tot heel intieme clubjazz, met ondermeer zang van Greetje Kauffeld. http://www.moa.nl/nl/Collections/Armando/100000093-bibliotheek?bibilographic_forms=programma Dankzij de gerenoveerde Leak "Stereo 70" hoorde ik allerlei details die moderne topklasse versterkers eerder niet zo duidelijk naar voren brachten. En dat waren heel prachtige details! Vervolgens de "Manfred Symfonie" van Tsjaikovski, door het Philharmonia Orkest o.l.v. Riccardo Mutti. (EMI Classics.) Tubejack beschreef wel eens "laagjes" in de muziek. Maar bij de meer complexe passages zag ik voor mijn geestesoog (mijn echte ogen waren gesloten) een hoge hemel geheel gevuld met stapelwolken, die telkens van tint en vorm veranderden in het zonlicht en het duister, en waaruit zo nu en dan een felle bliksem flitste. Niet alleen gelaagd, maar ook gestapeld, dus. En heel variabel. Een geweldige ervaring! Zo werden er nog wel meer CDs en ook wat vinyl gedraaid. En o wat heerlijk was daarbij het zitten in de Chesterfield Springvale Suzanne superluie luisterfauteuil-met-geïntegreerde hoofdsteun. Als de muziek niet zo enerverend was geweest, was ons oudje wellicht zomaar in slaap gesukkeld.. Een leuke, ontspannende afsluiting van de dag was de CD "Jazz in the City" van de Nederlands/Belgische pop/jazzgroep Gare du Nord. Fijne, swingende muziek: vakkundig gespeeld en heel natuurlijk van klank. Heerlijk genieten. En daar hoef je dan echt niet de deur voor uit te gaan! Marantz CD80, Thorens TD126 met Ortofon AS212 arm en MC200 element, Ortofon MCA 10 pre-pre, Leak "Stereo 70", The Perfect Performer "Soundstone 30" vierwegsystemen: het meeste is dus oude meuk, maar machtig móóie ouwe meuk!

B&W timmerde met zijn laser interferometrische metingen het meest aan de weg, in het begin van de jaren '80. Ik heb Dr. Glyn Adams c.s. daar vaak mee bezig gezien, in Worthing. Maar wie er 't eerst mee was, is de vraag. Er wordt wel beweerd dat het Celestion was. Men leze hierover o.m. "Automatic Vibration Analysis by Laser Interferometry" door Julian R. Wright (Celestion), Paper 2889 van de 88e AES Convention (maart 1990).