Jitze

Natuurlijk is gebalanceerd veel verstandiger, maar dan zal ook de tussen de draadjes vertoevende apparatuur gebalanceerd uitgevoerd moeten zijn, anders wordt het weer met kunstgrepen aan elkaar geknutseld en is het resultaat minder dan je zou wensen....

Kijk, zulk soort conclusies trekken is op z'n minst enigszins voorbarig. Ook al heb ik nu een avond geluisterd naar muziek die inderdaad via een met OpAmps uitgeruste cd speler werd afgespeeld, thuis gekomen toch wel weer heel gelukkig met m'n OpAmploze DAC en cd speler, wat ik wel aangeef is dat de verschillen niet zo heel erg groot zijn en dat het de moeite loont er eens over na te denken. Een OpAmp vervangen kost geen vermogen, is zeer de moeite waard, bij mijn element was het verschil wel hoorbaar, maar kostte wel € 900,00 je zou hier eens bij kunnen stilstaan........ Mijn DAC kostte - introductie prijs - wel € 149,00 en werd voor € 75,00 ontdaan van z'n OpAmp, kijk voor zulk een bedrag ga je niet meer miepen, toch ? Bij de laatste meeting die ik heb meegemaakt speelde Miracle met dezelfde cd-speler als ik hier heb staan, was gewoon origineel, en was het verschil duidelijk hoorbaar, domweg meer scherpte in de weergave. De beslissing om mijn speler te verbouwen is ooit s'nachts genomen, teruggekomen van een concert bleken de gekochte cd's niet in staat de sfeer en de bezieling van de muzikanten over te brengen, bleken de OpAmps de belemmerende factor. Nu wordt er veel gekeken naar DAC's en worden er allerlei exemplaren aanbevolen die vrijwel allen een bedrag kosten dat je met vier cijfers moet schrijven, is dat wel reëel ? Betalen we niet gewoon veel te veel voor een doosje waar voor hooguit een paar tientjes onderdelen in zitten ? Voor wat betreft luidsprekers, natuurlijk bepalen die vooral wat je te horen krijgt, maar goede luidsprekers laten je óók horen wat de rest van de keten toevoegt of weglaat. Wat mij betreft maken we daar de grootste miskleunen, mijn speakertjes trekken zich weinig aan van de ruimte waar ze staan, die cd-speler van vijf euro speelde op een set vrijwel identiek aan die van mij, in een ruimte die vijf keer zo groot is als mijn woonkamertje en doen daar gewoon hetzelfde, muziek ten gehore brengen........ Natuurlijk is de akoestiek anders, maar gezien ze de ruimte minder aanspreken, spreiding van mid en hoog is beperkt, heb je geen last van allerlei reflecties, het laag is snel, droog en realistisch spreekt ook al de ruimte minder aan. Ik denk dat aan de laagweergave eisen worden gesteld die niet erg zinnig zijn, eisen die echt niets met de werkelijkheid hebben te maken, eisen die maken dat er allerlei kunstgrepen worden toegepast om nog maar dieper te komen, wordt het geen tijd eens na te denken over de muziek en stil te staan bij wat er werkelijk gebeurt in die lage regionen ? Eens stil te staan bij de gevolgen van het uitelkaar halen van vorm en functie ? Is dat steunen en zuchten van een basreflex wel een échte weergave ? Miskleunen heb ik ook gemaakt, vooral kabels hebben me in de luren gelegd, ooit lagen hier voor duizenden €'s interlinks en speakerkabels, heb nu nog één interlink als aandenken, niet dat ze slecht waren, zeker niet, maar onderzoek en vooral luisteren naar anderen resulteerden in het besef dat een draadje niet meer hoeft te zijn dan een draadje en dat je in de professionele audiowereld een betere verhouding vindt tussen prijs en kwaliteit, hiervoor mijn dank aan Sebastiaan de Vries en een medewerker van Mundorf in Kölln. Zouden we beter niet gewoon nuchter blijven, wat kritischer zijn ten opzichte van de door marketing gekleurde informatie die over ons wordt uitgestort ? En vooral eens wat vaker stilstaan bij de geluiden in de werkelijke wereld ?

Wel leuk die opmerking over het geringe verschil tussen dure en zeer goedkope DAC's, deze week ook zulk een ervaring gehad, voor € 5,00 een Sony CDP 670 aangeschaft in een kringloopwinkel, moest natuurlijk getest worden, na het poetsen van de lens en het verwijderen van een haar uit het loopwerk werd een avond uitgebreid genoten van muziek. Ook mijn oude element, de Benz Micro Wood, weer eens gehoord, inderdaad zijn verschillen vaak maar heel subtiel, tijdens het vergelijken en het wennen aan een nieuw component ben je hier bewust mee bezig, zodra je gewoon weer gaat luisteren en genieten van de muziek valt het eigenlijk gewoon weg én dringt de vraag zich op waarom je eigenlijk voor zulk een beetje vooruitgang, zoveel investeert. Heb je het eenmaal ervaren, weet je het dus, wil je ook al weer niet missen, maar gelukkig bereik ik soms ook dit soort effecten door te downgraden, denk hierbij aan de bekabeling. Wat ook al veel verschil maakt is dat ik niet meer in de winkel sta en dus ook niet meer zonodig veel moet weten, kan nu gewoon zeer tevreden zijn met hetgeen ik opgebouwd heb.

Waaraan een opname moet voldoen om natuurgetrouw te zijn, dat is niet zo heel erg moeilijk, de weergave moet het gevoel oproepen van erbij zijn, er deel van uit maken, er door meegevoerd worden, het niet kunnen ontkomen aan een reactie op de muziek. Alles wat dit niet kan is muzak.

Natuurgetrouwheid meten ? Denk niet dat er een methode is om dit te doen, alhoewel meten aan vervorming hiervoor wel een aanzet zou kunnen geven. Voorlopig zijn de resultaten uit de huidige methodiek vrijwel nietszeggend, het meest goedkope lullig in elkaar gestoken setje bij lidl of Aldi meet immers ook al geweldig ? Toch denk ik dat de meesten hier daar echt niet naar willen luisteren. Probleem met metingen is dat de objectiviteit minder groot is dan men ons wil laten geloven, subjectief wordt besloten wat te meten en vooral wat buiten beschouwing te laten, terwijl daarna de interpretatie van de verkregen gegevens ook niet direct objectief te noemen is. Gelukkig hebben wij allen een instrument dat zich hierdoor niet van streek laat brengen, ons gehoor vertelt ons feilloos wat wel of niet deugt, ook hier speelt subjectiviteit weer op, ervaring, gewenning, geloof in anderen of technieken kunnen ons in grote verwarring brengen en dus het oordeel vreselijk kleuren. Vooral gewenning is hier een factor die een belangrijke rol speelt, het gros van de in de handel verkrijgbare spullen ontloopt elkaar niet zo heel erg veel, verschillen worden in de marketing uitgelegd als kwaliteiten, onderscheidende kwaliteit zelfs. Alles wat zich werkelijk onderscheidt wordt vaak met argwaan bekeken, zo heb ik heel vaak mogen horen dat de speakers die ik gekozen heb, schreeuwen en schel zijn, je hoort inderdaad koper scheuren, gitaar- en vioolsnaren krijsen, daarnaast missen ze het bonkende laag dat je in het algemeen tegenkomt, opvallend is dat muziekliefhebbers, concertbezoekers, muzikanten en vrouwen er beduidend minder moeite mee hebben. Altijd plezierig om met deze laatste groep te mogen werken, audiofielen in de luisterruimte maakten soms dat ik een collega verzocht het van me over te nemen, kan daar werkelijk niets mee. Zowel meters als oren kunnen ons veel vertellen, wat we met de verkregen informatie doen brengt de verdeeldheid, ons brein neemt het dan over, lees hier eens een topic en je snapt wat ik bedoel..........

Verder, een beetje stroom, een beetje spanning, nauwelijks vermogen, kan inderdaad met behoorlijk dunne draadjes.....

Vette kabels verkopen beter ?

Waarschuw wel even tevoren, kan ik zorgen dat er oranjekoek bij de koffie is........

Dat experiment lijkt me volstrekt overbodig, in jouw review geef je de verschillen duidelijk aan, horen doe je het dus wel. Speel nu eens een langere periode met de Blumenhofer, niet wisselen, en schakel daarmee de gewenning aan de Dynaudio's eens uit, oftewel kick eens af van die vette weergave waaraan je gewend bent, mogelijk ontdek je dan meer muziek en kom je tot de conclusie dat het toch meer is dan een smaakkwestie. Ik kan je nu al zeggen dat ik de Dynaudio's absoluut niet zal waarderen, heb zo in de jaren dat ik in een winkel stond aardig wat vergelijkingsmateriaal zien, sorry horen, langskomen. Dus voor mij zullen de Blumenhofers de betere speakers zijn, ook al zou ik commentaar hebben op het laag, ben niet echt gecharmeerd van back-loaded hoorns.

Eerlijk gezegd begrijp ik deze reactie niet helemaal, maar op deze wijze lopen vrijwel alle topics die werkelijk de inhoud raken dood. Heel erg jammer, omdat de verschillen tussen de realiteit, live muziek en de reproductie in de huis/luisterkamer inderdaad in het algemeen wél groot zijn. Ook zijn de verschillen tussen verschillende luidsprekers, veel groter dan je zou kunnen opmaken uit hetgeen hier in het algemeen voorbij komt. De overdreven aandacht voor het laag en een vol geluid, maakt dat de werkelijk belangrijke kleine zaken in de verdrukking komen, de weergave van muziek, van hetgeen de muzikant/componist in gedachten heeft, is volledig afhankelijk van juist die kleinigheden, detaillering in toon en dynamiek. Die kleinigheden maken dat je vrijwel direct het onderscheid kunt maken tussen het spelen op een instrument en het afspelen via een installatie. Er zijn maar heel erg weinig installaties die je heel erg dicht bij de werkelijkheid kunnen brengen, de problemen beginnen al met de keuze van een luidspreker, inderdaad de meesten lijken behoorlijk op elkander, de vervorming in hoog en mid-hoog is onaanvaardbaar groot, ook het laag wordt je niet zo heel erg vrolijk van, steunende baspoorten en flabberende woofers kom je veel te vaak tegen. Heb je deze horde eenmaal genomen wordt het ook nog best lastig een versterker te vinden die dezelfde kwaliteiten bezit, om over cd/dvd spelers maar te zwijgen........

Eerlijk gezegd heb ik het niet over foutjes, gemaakt door de muzikant, ben een groot liefhebber van live optredens, heel gevoelig voor sfeer en bezieling. Heb het ook al niet over verschillen die binnen de marges vallen, wel over vervorming - die overigens door de meesten niet als zodanig wordt ervaren - welk een verlies aan detail veroorzaakt, dit verlies aan detail maakt dat juist hetgeen de muzikant wil overbrengen verloren gaat. Neem bijvoorbeeld meerstemmig gezongen muziek, hoe beter een speaker presteert, hoe duidelijker de afzonderlijke stemmen zijn te volgen/onderscheiden, hoe duidelijker de klankkleur van een instrument wordt weergegeven. De m.i. overdreven aandacht voor het laag maakt dat speakers die " vol " klinken dankzij dit vette laag in het middengebied een enorm detailverlies vertonen, tweetertjes die breed uitstralen hebben als neveneffect dat dankzij de reflecties het geluidsbeeld vertroebeld. Als je inderdaad wilt horen wat een muzikant over wil brengen, moet je dit niet willen, streef je onbekommerd naar het ideale. Maar zolang speakers voor een belangrijk deel op basis van hoe ze er uitzien worden aangeschaft, uitspraken als " die klinken dan wel beter, maar die anderen zien er beter uit, die neem ik " doen me het ergste vrezen.

Stel je nu eens voor dat je twee luidsprekers hebt die weinig vervormen, die dankzij hun afstraalgedrag zeer weinig tot vrijwel geen reflecties in de luisterruimte veroorzaken, dan luister ja naar muziek in de ruimte waarin het opgenomen is. Dan hoef je met de eigen installatie niet naar de zaal of de studio waar opgenomen werd, maar krijg je een goed beeld van wat er gebeurt is, groot voordeel is ook dat je ook de klankkleur van de instrumenten waarneemt, zoals al opgemerkt werd, dit soort muzikale informatie is vooral in mid en hoog aanwezig. Dit wordt bij heel erg veel speakers best lastig, eerstens omdat zowel in het middengebied als in het hoog de vervorming groter is dan je graag zou willen, in de tweede plaats wordt dit ook nog eens versterkt door een verschijnsel - ook beschreven in de laatste speaker vergelijking - dat de weergave een overdreven vet laag vertoond, hetwelk ook doorwerkt in het middengebied, waardoor de weergave als voller wordt ervaren, dit kost detaillering en doet dus afbreuk aan de weergave. Kiezen voor een dunner, sneller en dus gedetailleerder laag komt de weergave zeer ten goede. Nu zou je kunnen zeggen dat dit smaak afhankelijk is, maar met m'n smaak bepaal ik liever de muziek die ik draai.....

Nee, elke goede set, niet kleurend, dus niet vervormend, klinkt zoals de opname, met kreten als signatuur en karakter wordt vervorming goed gepraat. Gewoon fout ! dus......

Absoluut !

Lezen lijkt al net zo moeilijk als luisteren, bij voortduring geef ik aan dat wat mij betreft een hoogrendementsspeaker aangestuurd door een buizenversterker in staat is een zeer neutrale weergave te berwerkstelligen. Met andere woorden dat zulk een combinatie heel natuurlijk klinkt. Een goede set klinkt dus altijd goed, kleuren dankzij de set betekent dat er sprake is van vervorming, kleuring laten we beter over aan de instrumenten die we opnemen.

Mooi is een lastig begrip, eigenlijk net zoiets als klankkleur, hetwelk verwarring geeft met kleuring en vervorming. Als ik aan mooi klinken denk, dringt het geluid van SET versterkers zich op de voorgrond, geen enkele transistorversterker kan hieraan tippen, gelukkig, want mooi is zeker geen benadering van de werkelijkheid, want ook al weer vervorming........

Hans, herinner je jouw verbazing over het laag en de kracht van een buizenbakje op luidsprekers met een wat hoger rendement ?

Dat goede buizenbakken meettechnisch slechter presteren blijkt in de praktijk geen bezwaar, in het algemeen blijken ze beter te klinken dan de meeste transistorversterkers , fabrikanten hiervan is dit ook niet ontgaan gezien ze met regelmaat roepen dat hun product niet onder doet voor een buizenversterker , maar goed , mij doet het vooral twijfelen aan de manier waarop wordt gemeten en/of aan de manier waarop de meetresultaten worden geïnterpreteerd. http://www.nutshellhifi.com/library/FindingCG.html hier en op de site die ik in de vorige post aangaf vind je wat informatie over meten en het belang hiervan voor een goede weergave. Inderdaad heb ik een buizenbak omdat ik vind dat dat beter klinkt én een goede luidspreker heeft geen enorm vermogen nodig om te kunnen zingen.......

Niet zo heel erg moeilijk hoor, vooral veel luisteren, heel veel vergelijken en je vooral niet laten bedotten door ronkende reviews, claims van fabrikanten over geweldige technische vernieuwingen, dus kritisch blijven en vooral vasthouden aan hetgeen je in live omstandigheden meemaakt. Overigens is niet alleen m'n cd speler gemod, ook de speakers, en m'n DAC zijn onder handen genomen, inderdaad is er niet zo heel erg veel aan gemeten, ben nog geen weergavekwaliteitsmeter tegen gekomen :-) Beoordeling heeft voortdurend plaatsgevonden middels luistersessies met bevriende muziekliefhebbers, muzikanten en een kritische partner. Waar vooral op gelet is : http://www.high-endaudio.com/philos.html#Most Overigens zie ik je nogal uithalen naar buizenversterkers ben wel heel erg benieuwd waarop dit baseert, mijn ervaring is dat er maar vreselijk weinig verschil te horen is tussen een goede buizenbak en een goede transistorversterker. Overigens zijn er niet zo heel erg veel versterkers in de handel die ik goed zou durven noemen, de beste transistorversterker is wat mij betreft een zelfbouwproject op basis van een ontwerp van John Linsley Hood uit 1969. http://en.wikipedia.org/wiki/John_Linsley_Hood

En of het realistisch is , gewoon niet belangrijk , zoals Loesje ooit plakte : Streef onbekommerd naar het ideale.......... Belangrijk dat er verschil is tussen de verschillende luisterruimten ? Nee hoor niet wat mij betreft , natuurlijk verandert er een beetje , maar daar is goed mee te leven.

Was het maar zo dat de verschillen in speakers bedoeld zijn om in verschillende ruimten de tekortkomingen op te heffen, zoals Spido al aangeeft is daarvoor aandacht voor de spreidingshoek van hoog en midden eigenlijk het enige dat van belang is. De meeste speakers vervormen vreselijk in midden en hoog, maken dat het onderscheid tussen goede en slechte opnames minder gemaakt kan worden, alles klinkt gewoon slecht...... Als je recensies leest wordt dit vaak als voordeel gebracht, wordt het vergevingsgezindheid genoemd, wordt het een kwaliteit, ook blijkt in de praktijk dat men in het algemeen niet erg gecharmeerd is van luidsprekers die dicht bij de werkelijkheid komen, dezen worden vaak als agressief omschreven, schreeuwerig en te fel. Muziek mag niet al te zeer aanwezig zijn, de keus valt in het algemeen dus op muzak. Vrees dat gewenning hier een belangrijke rol in speelt, ook de ingebeelde WAF factor maakt dat er gekozen wordt voor fraai vormgegeven slanke zuiltjes die inderdaad nooit iets fatsoenlijks kunnen brengen. Het enige dat wat mij betreft raadselachtig blijft is de overdreven voorkeur voor een - overdreven - laagweergave, met als gevolg uitpuilende kleine woofertjes die verschrikkelijke effecten weten te bewerkstelligen.......

Het is een misvatting dat een installatie iets met de klankkleur zou moeten/mogen doen, een goede installatie voegt niks toe, laat niks weg, reproduceert uitsluitend de opname. Nu kun je natuurlijk roepen dat dit smaak afhankelijk is, maar dat maakt het in elk geval geen legitiem verschijnsel. Een kleurende installatie is fout, gezien elke installatie wel iets niet helemaal goed doet, zullen we moeten leren leven met gebreken...... Wel kunnen we trachten de tekortkomingen te beperken, in maat en getal.

Zo heen en weer fietsend tussen componenten, lijken de verschillen vaak niet zo heel erg groot, om werkelijk tot een oordeel te kunnen komen lijkt het mij beter om een wat langere periode naar één van de speakers te luisteren, in dit geval de gast, en daarna weer terug, beiden op dezelfde set, als dat mogelijk is. Als je meer dan één component wisselt wordt het wat lastiger de verschillen te duiden. Voor wat betreft de klankkleur, dit lijkt me voor behouden aan de instrumenten , de opname en zeker niet aan de weergave installatie , deze laatste dient onvervormd weer te geven , elke vorm van vervorming , hoe fraai dan ook volgens velen , is gewoon fout en ongewenst. Dus ook die heerlijke saus vol even harmonischen , welke Single Ended versterkers zo geweldig goed kunnen produceren.

Beter kan het niet verwoord worden...................

Taal is een wonderlijk fenomeen, zie hier hoe goed en best door de éen gelijkwaardig worden geacht en de ander een duidelijk onderscheid maakt, overigens gisteravond een Barolo soldaat gemaakt, AH was zo vriendelijk deze te voorzien van een 35% korting sticker. Héérlijk........een beste fles !