Jump to content

Weer 'n audiofiele dag...


Hans van Liempd
 Share

Recommended Posts

Nu is het zo dat de zachte passages in muziek vaak die van de details zijn. In de lagere tonen kun je wel zwakke signalen hebben, maar die zijn dan al behoorlijk krachtig (anders krijgen ze nooit de woofer in beweging), dus de zachte informatie, de details, zijn met name die van de hogere frequenties. De tingeltangels enzo.

 

Ik denk dat dit meer een vraag voor luidspreker bouwers is.

Het lijkt me, dat als de frequentie binnen zeg 30hz en 20Khz het niet niet uitmaakt.

Tenminste als het rendement van alle units in de box gelijk zijn.

 

Spido?

 

 

Voor weergave van lage frequenties is meer vermogen nodig dan voor weergave van hoge frequenties. Dat impliceert dat de zwakkere signalen, ook vaak die met de hogere frequenties zijn. En details, ruimteinformatie en tingeltangels, zitten ook in het hogere frequentie gebied. Met veel te veel woorden probeer ik uit te leggen dat het om de zwakkere signalen gaat.

Link to comment
Share on other sites

Guest tubejack
Voor weergave van lage frequenties is meer vermogen nodig dan voor weergave van hoge frequenties. Dat impliceert dat de zwakkere signalen, ook vaak die met de hogere frequenties zijn. En details, ruimteinformatie en tingeltangels, zitten ook in het hogere frequentie gebied. Met veel te veel woorden probeer ik uit te leggen dat het om de zwakkere signalen gaat.

 

Ja d

Link to comment
Share on other sites

Nu is het zo dat de zachte passages in muziek vaak die van de details zijn. In de lagere tonen kun je wel zwakke signalen hebben, maar die zijn dan al behoorlijk krachtig (anders krijgen ze nooit de woofer in beweging), dus de zachte informatie, de details, zijn met name die van de hogere frequenties. De tingeltangels enzo.

 

Ik denk dat dit meer een vraag voor luidspreker bouwers is.

Het lijkt me, dat als de frequentie binnen zeg 30hz en 20Khz het niet niet uitmaakt.

Tenminste als het rendement van alle units in de box gelijk zijn.

 

Spido?

Zal ik dan maar even VOOR Spiekerboertje reageren.....

 

 

Ook in de lage regionen zitten h

Link to comment
Share on other sites

Als ik meer over buizen zou willen leren, zou ik waarschijnlijk ernstig misbruik maken van Guido Tent en zijn bibliotheek.

Mocht je ooit eens een bezoek brengen aan zijn toko aan de Strijpsestraat in Eindhoven, duik dan ook even in zijn leeskamer.

Je zult er een afdeling aantreffen met - voor zover ik kon overzien -

Link to comment
Share on other sites

Schermrooster neemt de stroom op die de anode niet opneemt.

 

Bij de kathode wordt een electronenwolk gevormd, die is negatief geladen en wordt zodoende op een afstandje gehouden van de kathode.

Dat is dus een virtuele kathode.

 

Even statisch gezien:

Door de positieve spanning op de anode worden de electronen daardoor aangetrokken, waarbij er slechts een fractie door het wijdmazige schermrooster worden aangetrokken en daardoor een stroom laten lopen.

Als de anodespanning erg hoog is, botsen de electronen met een flinke vaart op de anode, waarbij er een aantal ofwel teruggestoten worden ofwel electronen losslaan uit de anode (secundaire emissie).

Die worden dan wederom opgevangen door het schermrooster (dat ook positief is).

 

Nu de dynamische situatie: in tetrode (of penthode) kan de anodepotentiaal negatiever raken dan het schermroosterpotentiaal, waardoor er tijdelijk een grote stroom door het schermrooster gaat lopen.

Met een muzieksignaal of zelfs maar een simpele sinus kan dat voorkomen. Dat is de bekende "tetrode-deuk" in de Ia/Va karakteristieken.

Dat moet niet te lang duren, anders smelt dat rooster. Het is niet gemaakt voor grote stromen.

Vandaar dat die begrenzerweerstand (en geen stopweerstand, da's nog iets anders) daar zit.

 

In triode (anode aan schermrooster) geldt feitelijk de statische situatie, immers de stroomverdeling zal ruwweg gelijk blijven totdat de anode/g2 spanning zo laag wordt dat de electronenstroom zoveel snelheid verliest dat de stroom(toename) meer afneemt dan je op grond van de stuurroosterspanning zou mogen verwachten.

De electronen keren terug naar de electronenwolk en/of er gaat (stuur)roosterstroom lopen. De buis hoeft dan nog niet eens in verzadiging te zijn, dat gebeurt pas als de kathode simpelweg niet meer electronen KAN leveren dan dat die al doet. Erg slecht voor de buis trouwens (buisgelijkrichters gaan hieraan vaak ten gronde, meestal door te grote capaciteiten direct aan de kathode).

 

In ultralineair gebeurt er iets leuks: er treedt een verschilstroom op tussen Ia en Ig2 naarmate de uitsturing hoger is.

Immers: een klein deel van de stroom (wat nog altijd negatief geladen electronen zijn) zal het schermrooster fractioneel eerder bereiken dan de anode, en omdat de tap dichter bij de plus hoogspanning ligt dan die van de anode, zou je denken dat de stroom daar ook iets meer zal toenemen.

Iets meer maar, omdat de g2 spanning onder invloed van het stuursignaal natuurlijk ook meezakt omdat de g2 stroom nu eenmaal ook door de belasting loopt en dus een spanningsval veroorzaakt.

 

Maar zo werkt het niet helemaal........het schermrooster is wijdmazig, en doordat er een spanningsval optreedt over de g2 weerstand (en NU komen we op het kardinale punt) als gevolg van de uitsturing, zal de anode altijd sterker trekken aan de electronen dan het schermrooster. Vg2 en Ig2 zakken beiden sneller dan dat Va en Ia doen.

 

Gevolg: Pg2 is gemiddeld MINDER in UL instelling dan in triode of tetrode/penthode instelling.

 

Tengevolge van die stroomverdeling en de fasedraaiing tussen anode en schermrooster tgv. het gedeelte spoel van de UGT (met parasitaire capaciteit) en de g1-g2-a capaciteit + fasedraaiing (en Miller vanuit g1), kan er dus oscillatie optreden.

De weerstand (nu in letterlijke zin WEL een gridstopper) moet dat verhinderen.

 

Het zal nu ook duidelijk zijn dat vergroting van 150 ohm naar 1k een duidelijke verandering van de buiskarakteristieken geeft.

De Ri van de buis neemt toe, de mu-g1/g2 neemt iets af (signaalafhankelijk) dus de lineairiteit is ver te zoeken.

 

Mocht je nu met 150 ohm wel last hebben van oscillaties, plaats dan een 100 ohm weerstand in de ANODEleiding.

Ten opzichte van de Ra van de belasting (en de Ri van de buis) is dat een fractie, maar de oscillaties worden er keurig door gedempt.

 

En zo kun je elke KT88, KT90, KT100 of 6550 gebruiken zonder problemen.

 

Overigens: neem ALTIJD een gridstopper op in de stuurrooster-leiding, ook al is de (eind)buis niet zo steil.

Je voorkomt ermee dat de (gewone) roosterstroom te hoog op kan lopen en ook worden oscillaties voorkomen tgv. het Miller-effect (Ca-g maal versterkingsfactor +1).

Overigens is dat met trioden of in triode geschakelde tetroden/penthoden een grotere factor dan in UL of pure tetrode/penthode operatie.

 

En maak de roosterlekweerstanden laag genoeg, 100 of 150 k is echt de max. voor nrs (EN de autobiasprintjes van Tent!).

Bij kathodebias zou die iets hoger mogen zijn omdat de kathode stroom wel weer zorgt voor een correctie van de roosterspanning t.o.v. de kathode, maar reken er niet te vast op.

Omgekeerde roosterstroom kan ook gaan lopen bij kathodebias!

 

 

Meer leesvoer?

"Het Ontwerpen Van Versterkers", S.J.Hellings, Muiderkring jaren 50 en '60.

"Versterkers met electronenbuizen" , Erik Rodenhuis, Philips uitgave jaren '50-'60.

"Instrumentele electronica, grondslagen voor nauwkeurige schakelingen", door Klein & Zaalberg Van Zelst, Philips uitgave jaren '60.

"RDH4 (Radiotron Designers Handbook)", Langford Smith e.a. jaren '50.

" Philips boekenreeks over electronenbuizen" door diverse auteurs (Haantjes, Van Suchtelen et al), Philips uitgave, van 1938 tot in de jaren '50. Ik heb er 4, er zijn er meer.

"Telefunken Labor Buch" , de mijne is van 1958 maar alle edities zijn de moeite waard.

"Radio Engineers Handbook" , F.E. Terman, 1950 of daaromtrent.

"RCA Receiving Tube Manual" , jaren '50.

Radio Bulletins en Radio Electronica maandbladen van zeg 1945 tot aan 1965 (RE vanaf 1953). Op radiobeurzen wel te vinden, soms mooi ingebonden.

Ook in de Duitse serie "Radio Praktiker B

Link to comment
Share on other sites

@KT: Whaauw, TOP!

 

 

edit: dus eigenlijk is een 1K schermroosterweerstand een foute oplossing van het oscillatie probleem, en maakt de buis zelfs minder lineair. Interessant!

 

Ben ik even blij dat ik er nu 150 Ohm in heb. Dat het verschil zo wezenlijk groot is, is eigenlijk te triest voor woorden. In veel te veel ontwerpen (ook gitaar) wordt 1K of 2k2 toegepast.

Link to comment
Share on other sites

edit: dus eigenlijk is een 1K schermroosterweerstand een foute oplossing van het oscillatie probleem, en maakt de buis zelfs minder lineair. Interessant!

 

Ik wil niet zeggen een foute oplossing, maar bij een relatief lage voedingsspanning ( <400V) is het wel een beetje een lapmiddel.

 

In veel te veel ontwerpen (ook gitaar) wordt 1K of 2k2 toegepast.

 

Bij gitaarversterkers speelt het vermogen vaak een grote rol en is vervorming niet zo belangrijk.

Die dingen draaien dan ook vaak in penthode/tetrode op een hogere voedingsspanning (500....600V ofzo) en het schermrooster mag zo'n hoge spanning niet hebben.

Om de g2 dissipatie binnen de perken te houden wordt er dan een hogere weerstand toegepast of (beter) een aftakking van de voeding met een lagere, vaste spanning.

 

philips6425us5.jpg

 

Bij deze Philips ( "de schrijfmachine" EL6425) bijvoorbeeld zie je dat de schermroosters van de EL36s gevoed worden vanaf de middenaftakking van de trafo, wat de helft van de hoogspanning oplevert.

Link to comment
Share on other sites

Guest tubejack

Mooi stuk KT88 en ook de bijdrages van Spido, Miracle en Goodtube mogen er zijn.

Ik ben om, ga ook mijn schermrooster weerstanden verlagen naar 150Ω :)

 

Vriendelijke groet,

 

Jack

Link to comment
Share on other sites

Guest tubejack

Prima tip Goodtube :)

 

Ik meet nu iets van 151Ω.... Heb even "quick and dirty"

4x een dikke 180Ω kool weerstand over die 1KΩ G2 metaalfilm weerstanden gezet.

 

1e indrukken zijn positief.

Eva Cassidy in de speler met het nummer " Stormy Monday" van de cd "Live At Blues Alley"

Ik heb het idee, dat het dynamischer en ruimtelijker klinkt.

Het laag lijkt me ook iets strakker en het klonk al zo goed :o

 

Even aanzien hoe het zich ontwikkeld.

 

Dank je wel,

 

Jack

Link to comment
Share on other sites

1e indrukken zijn positief.

Eva Cassidy in de speler met het nummer " Stormy Monday" van de cd "Live At Blues Alley"

Ik heb het idee, dat het dynamischer en ruimtelijker klinkt.

Het laag lijkt me ook iets strakker en het klonk al zo goed :o

Zoals KT88 al heeft beschreven, neemt de inwendige weerstand af bij verlaging van R G2 van 1K naar 150 Ohm. De dempingsfactor zal dus nemen, en dat kan een verklaring zijn voor het strakkere laag. Of het om grote verschilen in waarden gaat, is me niet zo bekend.

 

Ik heb me voorgenomen om deze week de SuperTriode mod. weer te verwijderen om te kijken of ik net als jij ook Ultralineair uiteindelijk de voorkeur geef. Eigenlijk vermoed ik van wel. Misschien is ST wel te klinisch, te kunstmatig, te netjes en braaf. We zullen zien :)

Zo langzamerhand wordt het wel naar mijn zin !

Link to comment
Share on other sites

Guest tubejack
Zoals KT88 al heeft beschreven, neemt de inwendige weerstand af bij verlaging van R G2 van 1K naar 150 Ohm. De dempingsfactor zal dus nemen, en dat kan een verklaring zijn voor het strakkere laag. Of het om grote verschilen in waarden gaat, is me niet zo bekend.

Het scheelt een beetje.

 

Ik heb me voorgenomen om deze week de SuperTriode mod. weer te verwijderen om te kijken of ik net als jij ook Ultralineair uiteindelijk de voorkeur geef. Eigenlijk vermoed ik van wel. Misschien is ST wel te klinisch, te kunstmatig, te netjes en braaf. We zullen zien :)

Zo langzamerhand wordt het wel naar mijn zin !

 

Zeker, het klinkt lekker :)

 

Groeten,

 

Jack

Link to comment
Share on other sites

Sinds de schermroostermodificatie van 1k naar 150 ohm vond ik de versterker in SuperTriode mode lekker klinken.

 

Toch, ik wil alles immers goed proberen, vanavond de soldeerbout weer opgestookt en de ST mod verwijderd. Terug naar Ultra Lineair. Maar met behoud van de huidige waarde vd schermroosterweerstand.

 

De verschillen zijn weer direct waarneembaar. Het antwoord op de vraag wat het mooiste klinkt kan ik pas na een langere luisterperiode geven.

 

Duidelijk is dat Ultra Lineair meer power heeft, dynamischer. Op laag volume blijft er ook van het geluid meer over. SuperTriode vind ik mooi klinken, maar alleen op een realistisch luisterniveau, en dat is dus niet altijd praktisch, in een huiskamer.

 

In UL ten opzichte van ST ook minder triode gedrag (minder verfijning, en dat is ook volgens verwachting, geen verrassing!) en dat is iets wat ik wellicht eventjes mis. Of ik moet wennen aan het geheel. Toch vind ik UL wel 'puurder'.

De versterker werkt nu volledig zonder terugkoppeling, geen sausjes over het geluid, geen versmering.

 

De ruimtelijkheid is volgens mij zelfs groter dan in ST mode.

 

Gauw verder luisteren ! Oh nee, naar bed!

Link to comment
Share on other sites

Guest tubejack

Leuk dat je zo aan het experimenteren ben, nagenoeg alles wat jij omschrijft valt

te verklaren en/of er is al wat overgeschreven.

 

Ook hier klinkt het lekker dynamisch en kamerbreed stereo, het lijkt af en toe wel

een wolk van geluid. Maar niet onbelangrijk ook als de installatie zachtjes staat is

het geluid compleet.

 

Wat minder details neem ik op de koop toe....

Het stikt er zowiezo van :o het moet ook weer niet t

Link to comment
Share on other sites

vandaag enige ingrepen in de cd speler gedaan (MKC in de voeding toegevoegd, zekeringen (2!) voor analoge voeding na trafo eruit (voor de trafo is ook al gezekerd). ook een recente tip (dank Jack) die ik hier niet optyp consequent doorgevoerd. het is goed te horen, en vooral de laatste tip zal nog wat moeten 'inwerken' maar er gebeuren nu al dingen.

 

 

groet

Link to comment
Share on other sites

Guest
This topic is now closed to further replies.
 Share

×
×
  • Create New...