EMC in audio, deel 1.

[Guest KT88]

Een vervolgverhaal in stukjes en brokjes, ik werk eraan als ik zin en tijd heb en me goed voel.

NB.: soms is het onvermijdelijk dat het "technisch" wordt. Bear with me, en vragen staat vrij.

 

 

EMC

 

- Wat is het en wat heb ik er mee te maken?

 

EMC is een acronym voor 'Electro-Magnetische Compatibiliteit".

Voor de Googelaars onder ons: in het Engels is het "Compatibility" en er is redelijk veel over te vinden.

Omdat veel van die artikelen toch vrij diep graven en zelfs een goedwillende hobbyist met alle formules vaak geen raad weet, wil ik een poging wagen om e.e.a. in Jip- en Janneke taal uit te leggen en wat oplossingen aan te dragen in geval men er hinder van ondervindt.

 

- In de eerste plaats: wat is het en wat merk ik ervan?

EMC is niets anders dan de immuniteit van een apparaat of systeem voor invloeden (storingen) van buitenaf, en omgekeerd: het apparaat of systeem mag maar tot een bepaalde grens zelf storingen opwekken.

EMC problemen kunnen zich manifesteren als ruis, vervorming, tot zelfs verwrongen demodulatie van (omroep)zendersignalen door de muziek heen.

Ook kan het zo zijn dat de goede werking van een apparaat wordt verstoord door DC-verschuiving, een verloop van de rustinstelling van bijv. een versterker.

Vergelijk dat maar met een storing in de ontsteking van een automotor die stationair draait waardoor deze gaat stotteren, op 3 pitten gaat lopen of zelfs afslaat.

 

- Wat voor storingen zijn dat?

Met name hoogfrequente invloeden van bijv. GSMs, DECT telefoons, maar ook computers, printers, tot zelfs simpele routers en opladers aan toe. En dan natuurlijk de al dan niet illegale (omroep)zenders.

Kortom: alles waar een schakelende voeding inzit of dat HF signalen uitzendt.

En dat kan zelfs je eigen CD speler zijn, of zelfs maar een sturing voor een display in een versterker.

 

Audio is laagfrequent, tenminste gezien in het licht van het gebruikte frequentiespectrum.

Dat hoorbare gebied loopt van 20.....20.000 Hz (give or take), in praktische zin hebben we te maken met signalen tot ca. 50 kHz (k = kilo = 1000).

Alles wat daarboven zit noemen we in dit verhaal voor het gemak maar hoogfrequent of HF.

In Engelstalige literatuur komt men vaak de afkorting RF tegen voor Radio Frequent. Een relikwie uit het verleden.

 

Een schakelvoeding kan op 40 kHz zitten, maar ook wel hoger. Een UcD versterker, klasse D, werkt rond de 400 kHz.

Een middengolf zender werkt op ca. 1000 kHz oftewel 1 MHz (M = Mega = 1.000.000).

Een ultrakortegolfzender zit op ca. 100 MHz, een GSM op 900 of 1800 MHz.

Nog weer hoger zit radar en je magnetron, daarboven het zichtbare licht en daar weer boven de alfa-, beta- en gamma straling.

http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Electro...ic-Spectrum.png

 

- Hoe komen die storingen binnen?

Dat kan op 2 manieren: via een electrisch veld of via een magnetisch veld.

Beide gaan (vrijwel) altijd samen.

Een (radio)zender die een signaal uitzendt via een antenne, zendt feitelijk electromagnetische velden uit.

In elke geleider wordt nu een veld opgewekt, dus ook in je netsnoer, in je interlinks, je luidsprekerkabels, de dakgoot, het frame van je fiets, enz.

Dat is te meten, het levert spanninkjes en stroompjes op.

We noemen dit gewenste signalen als we een zender willen ontvangen, dan hangen we een lange draad in de lucht of we plaatsen een schotel op het dak om die gewenste signalen te ontvangen.

In het geval het ongewenste signalen zijn, noemen we het storing.

Dingen als ruis en brom noemen we ook storing, maar die hebben doorgaans een andere oorsprong (maar velden kunnen dat ook wel veroorzaken, dit komt later nog).

 

In audio zijn we primair geinteresseerd in laagfrequent, dus zeg even tot 50 kHz.

Alles daarboven is storing en willen we dus kwijt.

 

Een computer (of diens voeding) kan stoorsignalen genereren die via de kabels van je audiosysteem naar binnen kunnen komen.

Zelfs een CD speler kan stoorsignalen opwekken die meereizen over de interlinks naar je versterker.

Een GSM of DECT telefoon in de buurt van je versterker kan ook stoorsignalen binnenbrengen.

Het kan zelfs via de randaarde binnenkomen.

 

Van al die rommel willen we graag af.

In een volgend artikeltje zal ik uitleggen hoe het binnenkomt, welke soort storingen er zijn, wat het binnenin voor gevolgen kan hebben en welke maatregelen we daartegen kunnen treffen.

Daarna volgt nog een praktische uitleg over hoe je dat zelf kunt doen in je audiosysteem.

[spido]

Beste KT88,

 

Je gaat duidelijk uit van de electromagnetische trillingen (c.q. resonanties, c.q stralingen: de transmitter / actor), en niet van de mens (de receptor / reactor).

Voor zover nu bekend, is de mens zich slechts bewust van een heel klein deel van het trillingsspectrum.

Dat neemt niet weg, dat hij zeer nerveus kan worden (of zelfs huidkanker e.d. kan krijgen) door trillingen die buiten zijn bewuste waarnemingsveld liggen.

Mijn vraag is nu: is de zelfgekozen inperking tot de audioband (20 - 20.000Hz, of voor mensen die denken betere oren te hebben dan anderen: 10 - 40.000Hz) relevant? Of vermoed je "onbewust horen"? Bin ja sehr gespannt!!

[Guest KT88]

Helaas, ik ga niet buiten de grenzen van mijn eigen kennis.

Dit verhaaltje gaat puur over de invloed van ongewenste signalen op de apparatuur.

 

Wat HF met de mens doet of zou kunnen doen is iets heel anders, daar waag ik mij niet aan.

[spido]

(...) Wat HF met de mens doet of zou kunnen doen is iets heel anders, daar waag ik mij niet aan.

 

Beste KT88,

 

En LF? Schumann (7,...(hoeveel was 't ook weer?) Hertz? Of n**ken? (ca. 1 Hz, tenzij Erik)?

Zowel het (alleen onwillekeurig?) m

[Erjee]

Uit pure belangstelling wil ik weten of SPIDO de door hem in dit topic gestelde vragen zelf kan en hier wil beantwoorden.

 

Zodoende kunnen we allemaal wat leren en weten we zeker dat dit niet slechts een zoveelste poging van hem is om een interessant topic te verstoren.

 

In afwachting.

 

[fmjwillems]

Beste KT88,

 

Je gaat duidelijk uit van de electromagnetische trillingen (c.q. resonanties, c.q stralingen: de transmitter / actor), en niet van de mens (de receptor / reactor).

Voor zover nu bekend, is de mens zich slechts bewust van een heel klein deel van het trillingsspectrum.

Dat neemt niet weg, dat hij zeer nerveus kan worden (of zelfs huidkanker e.d. kan krijgen) door trillingen die buiten zijn bewuste waarnemingsveld liggen.

Mijn vraag is nu: is de zelfgekozen inperking tot de audioband (20 - 20.000Hz, of voor mensen die denken betere oren te hebben dan anderen: 10 - 40.000Hz) relevant? Of vermoed je "onbewust horen"? Bin ja sehr gespannt!!

Je spreekt al een aardig woordtje over de grens moet ik zeggen.

De zaak verzieken dat is je wel toevertrouwd.

Reageer nu maar eens met onderbouwing op de vraag van Erjee.

[Hans van Liempd]

Prima topic.... zolang Spido niet over andere zaken begint te preken. het gaat hier n.l. over de invloed van EMC op de APPARATUUR, en niet wat je er zelf van merkt.

 

Ik zou graag zien dat hiervoor een ander topic wordt geopend, dan blijft het hier tenminste leesbaar. Twee topic door elkaar werkt n.l. erg verwarrend.

 

Alvast bedankt...

 

[Guest KT88]

Misschien een suggestie aan KT88: de postings die "het college" vormen apart in dit topic te posten en op eventuele vragen ook in aparte postings te reageren in dit topic,

Dan kunnen achteraf bijv, de college-postings in 1 posting (helemaal vrij van ruis )aan elkaar geplakt worden (bijv in de opening)

Veel inspiratie toegewenst trouwens.

(ik ga vast zo'n mooie aardepen bestellen )

 

Als alle stukjes klaar zijn en middels vragen/opmerkingen zijn verduidelijkt en van fouten ontdaan, kunnen ze wellicht in een apart topic aan elkaar geplakt worden.

 

De fenomenen die Spido aanhaalt, behoren niet tot de problematiek die ik hier wil behandelen en verdienen een eigen topic.

[thingman]

- Hoe komen die storingen binnen?

Dat kan op 2 manieren: via een electrisch veld of via een magnetisch veld.

Beide gaan (vrijwel) altijd samen.

Een (radio)zender die een signaal uitzendt via een antenne, zendt feitelijk electromagnetische velden uit.

In elke geleider wordt nu een veld opgewekt, dus ook in je netsnoer, in je interlinks, je luidsprekerkabels, de dakgoot, het frame van je fiets, enz.

Dat is te meten, het levert spanninkjes en stroompjes op.

Helder verhaal; ik kan dat wat je schrijft goed volgen.

Maar... n.a.v. het bovenstaande...:

Kun je iets meer zeggen over de wijze waarop de inwerking via een electrisch, magnetisch of electromagnetisch veld zich vertaalt naar hoorbare storing? Of is dat iets dat nog in het vervolg zal komen?

Ik snap wel dat er storingen bestaan, maar ik begrijp niet hoe iets van zo hoge frequentie (in feite onhoorbaar immers) toch voor hoorbare of merkbare storing in de muziek kan zorgen.

En wat als een versterker maar tot 20kHz versterkt en niet tot 300kHz bijvoorbeeld? Speelt die storing dan ook een rol?

En tenslotte: is de sterkte van de stoorsignalen niet enorm veel minder dan die van het muzieksignaal? Ligt de storing niet op een onhoorbaar niveau? (Vast niet, anders zou het niet zo'n issue zijn, maar hoe zit het met die hoorbaarheid dan?) Degenen die beweren dat je alles kunt meten zullen steevast vertellen dat storing op -60 tot -90dB niet hoorbaar kan zijn. Hoewel ik die bewering niet geloof, kan ik het tegendeel ook niet bewijzen of onderbouwen, maar mijn oren laten wel vaker dingen horen die niet te onderbouwen zijn...

 

Een computer (of diens voeding) kan stoorsignalen genereren die via de kabels van je audiosysteem naar binnen kunnen komen.

Zelfs een CD speler kan stoorsignalen opwekken die meereizen over de interlinks naar je versterker.

Een GSM of DECT telefoon in de buurt van je versterker kan ook stoorsignalen binnenbrengen.

Het kan zelfs via de randaarde binnenkomen.

Van al die rommel willen we graag af.

Een jaar of 15 geleden (toen ik zelf in een audiowinkel werkte) vertelde ik links en rechts dat ik telefoontoestellen (toen nog geen DECT), pc's en lichtdimmers uit de muur haalde als ik serieus muziek ging luisteren en dat ik geloofde dat ik dan verschil hoorde -- dat het beter klonk zonder met name die pc-stekker.

Vandaag de dag doe ik dat nog steeds en ik denk nog steeds dat het beter klinkt als de hele santekraam rond de pc met 1 centrale stekker uit de muur gaat bij serieus muziek luisteren.

Hou ik mezelf voor de gek? Ik heb het nooit met zekerheid kunnen vaststellen, maar als ik jouw verhaal hier zo lees vermoed ik dat het dus wel hoorbaar moet zijn allemaal...

[Guest KT88]

Helder verhaal; ik kan dat wat je schrijft goed volgen.

Maar... n.a.v. het bovenstaande...:

Kun je iets meer zeggen over de wijze waarop de inwerking via een electrisch, magnetisch of electromagnetisch veld zich vertaalt naar hoorbare storing? Of is dat iets dat nog in het vervolg zal komen?

Ik snap wel dat er storingen bestaan, maar ik begrijp niet hoe iets van zo hoge frequentie (in feite onhoorbaar immers) toch voor hoorbare of merkbare storing in de muziek kan zorgen.

En wat als een versterker maar tot 20kHz versterkt en niet tot 300kHz bijvoorbeeld? Speelt die storing dan ook een rol?

En tenslotte: is de sterkte van de stoorsignalen niet enorm veel minder dan die van het muzieksignaal? Ligt de storing niet op een onhoorbaar niveau? (Vast niet, anders zou het niet zo'n issue zijn, maar hoe zit het met die hoorbaarheid dan?) Degenen die beweren dat je alles kunt meten zullen steevast vertellen dat storing op -60 tot -90dB niet hoorbaar kan zijn. Hoewel ik die bewering niet geloof, kan ik het tegendeel ook niet bewijzen of onderbouwen, maar mijn oren laten wel vaker dingen horen die niet te onderbouwen zijn...

 

Ja, die storingen kunnen zich hoorbaar manifesteren.

Niet direct, maar op indirecte wijze kunnen ze de goede werking van met name versterkers flink in de war schoppen.

Dat die fenomenen zich op lage niveaus afspelen klopt, maar een versterker met forse (loop)tegenkoppeling verwerkt op zich ook maar kleine verschilsignalen.

De tegenkoppeling maakt dat de gevoeligheid voor audiosignalen flink afneemt t.o.v. een situatie waar die tegenkoppeling niet (meer) werkzaam is.

De normale gevoeligheid van een (eind) versterker is doorgaans in de buurt van 1 volt voor volle uitsturing, zonder de tegenkoppeling kan dat een factor 1000 meer zijn dus dan hebben we het over 1 mV ofzo (millivolt).

Dat komt aardig in de buurt van de niveaus van de stoorsignalen.

En er zijn scenario's mogelijk waarin een stoorsignaal kan maken dat de tegenkoppeling, al dan niet tijdelijk, onwerkzaam wordt.

 

Daarover later meer.

 

Een jaar of 15 geleden (toen ik zelf in een audiowinkel werkte) vertelde ik links en rechts dat ik telefoontoestellen (toen nog geen DECT), pc's en lichtdimmers uit de muur haalde als ik serieus muziek ging luisteren en dat ik geloofde dat ik dan verschil hoorde -- dat het beter klonk zonder met name die pc-stekker.

Vandaag de dag doe ik dat nog steeds en ik denk nog steeds dat het beter klinkt als de hele santekraam rond de pc met 1 centrale stekker uit de muur gaat bij serieus muziek luisteren.

Hou ik mezelf voor de gek? Ik heb het nooit met zekerheid kunnen vaststellen, maar als ik jouw verhaal hier zo lees vermoed ik dat het dus wel hoorbaar moet zijn allemaal...

 

Hoorbaar kan zijn. Hoeft niet per se.

[Bakmeel]

Een interessant onderwerp KT88, eentje dat over het algemeen slecht word begrepen, al is het omdat het technisch gezien complexe materie is. Ik lees vol verwachting mee en ik hoop dat je onderwerpen als afscherming, filtering, emissie en susceptibiliteit in klare taal kan onderbrengen.

 

Om toe te voegen aan je antwoord naar Thingman:

Het feit dat we voor audio voornamelijk geinteresseerd zijn in het frequentiegebied tot -zeg- 50kHz, wil niet zeggen dat alles daarboven onbelangrijk is. Integendeel; digitale interfaces zoals AC3 en S-PDIF werken op veel hogere frequenties, en zijn dus gevoelig voor storingen in dat bereik. Ook de digitale circuits in bijvoorbeeld je CD speler zijn gevoelig voor EMC.

 

Ik denk dat de hamvraag voor dit topic kan zijn: Wat kunnen WIJ doen?

 

groeten,

Bakmeel

[Guest KT88]

Ah ja, digitaal. Even vergeten.

 

Het gekke is dat m.i. de maatregelen van de meeste fabrikanten in het digitale domein doorgaans WEL goed zijn.

Alsof er verschillende ontwerpers zitten voor digitaal en analoog...........(dat is ook meestal wel zo, of de kennis wordt extern ingehuurd).

 

Vooralsnog zal ik het bij het analoge deel houden, ingrijpen in het digitale deel is wat lastiger en minder intuitief.

Vereist ook flink wat betere meetapparatuur dan waarover de gemiddelde hobbyist beschikt.

[Jelte]

Ah ja, digitaal. Even vergeten.

 

Het gekke is dat m.i. de maatregelen van de meeste fabrikanten in het digitale domein doorgaans WEL goed zijn.

Je doelt hier op de afscherming tegen invloeden? Want m.i. ligt hier het nut van bijvoorbeeld een goede HDMI kabel. De betere (duurdere?) zijn beduidend beter afgeschermd. Grappig is dat de meeste discussies over het nut van goede digitale kabels focussen op de gevoeligheid van de kabel voor storingen van buitenaf (iets wat bij analoge verbindingen natuurlijk erg belangrijk is) maar vrijwel nooit wordt stil gestaan bij de EMC die zo'n kabel zelf veroorzaakt. En daar zit dan het nut van een goed afgeschermde kabel.

 

Ik heb zelf nooit een nadeliger effect gezien op mijn set dan het introduceren van een stel HDMI kabels.

[spido]

Beste KT88,

 

Prima hoor, ik zal niet verder zeuren over de inwerking van electro-magnetische trillingen op de mens.

Begrijp ik nu goed dat het vooral gaat over hoogfrequent? En bij uitstek over de invloed van wat men wel radiofrequenties (RF) noemt?

Volgens Chris van Liempd en Willem van der Brug (Array) veroorzaakt de instraling van Radio Frequency Interference (RFI) faseruis (phase noise).

In het interview met Klaas Feenstra (Home Studio 2208-5) zei Willem van der Brug hier o.m. over:

"(...) Het oor blijkt veel gevoeliger te zijn voor te zijn voor fouten die een apparaat zoals een versterker veroorzaakt in het tijdsdomein.

Faseruis, bijvoorbeeld, heeft kennelijk een enorme invloed op de ervaring van levensechtheid van het geluid. (...) We hebben het lang niet altijd kunnen kwantificeren, maar in een aantal gevallen toch wel. Maar het probleem is dat je gehoor zo gevoelig is voor zo weinig faseruis – in de orde van picoseconds – dat daarvoor geen meetapparatuur bestaat.

Faseruis heeft vooral een schadelijke uitwerking op het stereobeeld. Je kunt het vergelijken met een jitterende CD-speler. Dat is ook faseruis, maar dan veroorzaakt door de DA-converter en de clock van die converter. (...)"

Op hun site (m.n. op pag. http://www.arrayaudio.nl/technolo.html ) leggen de heren van Array het voordeel uit van hun RFI-gefilterde shuntvoeding en hun micro-antenne technologie.

Ik zou het leuk vinden als jij daar op zou willen ingaan.

[The_Ark]

Het tegenwerkeen van die ongewenste HF kan ook nadelig zijn. Zie die Duitsers die bijv. verplichten dat op de ingang en uitgang van versterkers een C'tje plaatsen (zgn. FTZ weet niet wat dat betekent). Zodat er minder HF in komt, maar ook minder weer uitgaat.

Laat nou de beste tweak zijn om die keramische C'tjes te verwijderen!

 

verder, KT: heeft er iemand wel eens gemeten op de voedingslijnen van CD-spelers, wat je daar als HF tegenkomt? Niet gering in voltage, weliswaar buiten het hoorbare gebied, maar het zou zomaar een opamp kunnen laten clippen of een condensator ongewenst blijvend opladen.

Bij pc's kun je dat verwachten, bij cd-spelers mag dat eigenlijk niet.

 

Daarnaast moet je wel drastische maatregelen nemen om bijv. de UMTS-straling, of DECT van de buurman tegen te houden. Da's niet goedkoop. En vergeet de politie-RADAR en die EHBO C1000? van tegenwoordig.

Er komt veel meer je huiskamer binnen dan je denkt.

[Guest KT88]

Op hun site (m.n. op pag. http://www.arrayaudio.nl/technolo.html ) leggen de heren van Array het voordeel uit van hun RFI-gefilterde shuntvoeding en hun micro-antenne technologie.

Ik zou het leuk vinden als jij daar op zou willen ingaan.

 

Daar zal ik dan zelf eerst in moeten duiken. Shuntvoedingen gebruik ik ook, micro-antenne technologie in dit verband zegt me niets behalve dat zelfs een printspoor met de juiste lengte prima als antenne kan werken voor HF rotzooi.

 

Mijn opzet is een simpele uitleg over wat EMC maatregelen inhouden en hoe een hobbyist daarmee om kan gaan.

Niet meer, niet minder.

 

@ The_Ark: da's nou net de grap, het kan WEL goedkoop!

En dat zonder dat je audiosignaal onaanvaardbaar wordt aangetast.

 

Extreme gevallen uitgezonderd, als je 100 meter van de Lopikse toren zit kan je weinig doen...........

[The_Ark]

@ The_Ark: da's nou net de grap, het kan WEL goedkoop!

En dat zonder dat je audiosignaal onaanvaardbaar wordt aangetast.

Extreme gevallen uitgezonderd, als je 100 meter van de Lopikse toren zit kan je weinig doen...........

Je moet gewoon geluk hebben; in dichtbevolkte gebieden zijn al gauw om de 500 m. gsm/umts masten geplaatst. Erger nog zijn buren met hun DECT-basisstation aan de andere zijde van je luisterkamermuur.

Da's allemaal te meten.

 

Overigens denk ik ook dat in audio de ontstoring relatief goedkoop kan; in een goed ontwerp moet het eigenlijk al zitten. Alleen, als het niet nodig is (weinig EMC), dan klinkt het beter zonder de "protectie" (ik neem aan een reeks van kleine goede C'tjes op strategische plaatsen?)

[thingman]

Overigens denk ik ook dat in audio de ontstoring relatief goedkoop kan; in een goed ontwerp moet het eigenlijk al zitten. Alleen, als het niet nodig is (weinig EMC), dan klinkt het beter zonder de "protectie" (ik neem aan een reeks van kleine goede C'tjes op strategische plaatsen?)

Ik kan me als niet-techneut toch haast niet voorstellen dat dit de oplossing zal zijn...

C'tjes, hoe goed ook, die een muzieksignaal moeten doorlaten helpen er ook een stukje van om zeep.

Ik vermoed en hoop dat er andere oplossingen zijn...

[Bakmeel]

Ik kan me als niet-techneut toch haast niet voorstellen dat dit de oplossing zal zijn...

C'tjes, hoe goed ook, die een muzieksignaal moeten doorlaten helpen er ook een stukje van om zeep.

Ik vermoed en hoop dat er andere oplossingen zijn...

Afgezien van wat de ontwerper allemaal heeft gedaan is het toevoegen van allerlei "maatregelen" natuurlijk vergelijkbaar met medicijnen: Het heeft in meer of mindere mate het effect dat je misschien wilde bereiken, maar afhankelijk van hoe je het toepast kunnen er natuurlijk ook bijwerkingen zijn ja....

Maar dat is natuurlijk al snel persoonlijk. Wie weet is dat beetje interferentie nou net verantwoordelijk voor dat beetje extra "helderheid" in je geluid. Dat moet je uiteindelijk zelf bepalen.

 

Om dat soort discussie te voorkomen moeten we proberen in dit topic ons te beperken tot de zaken die we objectief kunnen beoordelen. Ik denk dat we daarom eigenlijk het onderwerp "effecten op klank" moeten vermijden.

[thingman]

Om dat soort discussie te voorkomen moeten we proberen in dit topic ons te beperken tot de zaken die we objectief kunnen beoordelen. Ik denk dat we daarom eigenlijk het onderwerp "effecten op klank" moeten vermijden.

Ik help graag mee het topic zuiver te houden, helemaal mee eens!

Maar wat mij betreft moet je juist alleen dan maatregelen gaan nemen, ALS er effecten op de klank (op de kwaliteit van de weergave is breder omschreven) merkbaar zijn.

Immers, als de weergavekwaliteit er niet onder lijdt, waarom zou je dan ergens maatregelen tegen gaan ondernemen?

[Guest KT88]

Maar wat mij betreft moet je juist alleen dan maatregelen gaan nemen, ALS er effecten op de klank (op de kwaliteit van de weergave is breder omschreven) merkbaar zijn.

Immers, als de weergavekwaliteit er niet onder lijdt, waarom zou je dan ergens maatregelen tegen gaan ondernemen?

 

Jij meldt dat het "beter klinkt" als je de CD speler op een andere groep (nota bene met de verlichting erbij) zet dan de eindversterker.

Dat is voor mij een indicatie dat er iets aan de hand is dat wellicht in of aan de apparatuur te verhelpen is.

M.i. moet het gewoon mogelijk zijn om met standaard materiaal (Gamma stekkerblok, dropveters) een prima resultaat te bereiken. Al dan niet met een aparte aardpin, dat dan weer wel.

 

Wordt vervolgd als ik de geest weer heb.

[thingman]

Maar wat mij betreft moet je juist alleen dan maatregelen gaan nemen, ALS er effecten op de klank (op de kwaliteit van de weergave is breder omschreven) merkbaar zijn.

Immers, als de weergavekwaliteit er niet onder lijdt, waarom zou je dan ergens maatregelen tegen gaan ondernemen?

 

Jij meldt dat het "beter klinkt" als je de CD speler op een andere groep (nota bene met de verlichting erbij) zet dan de eindversterker.

Dat is voor mij een indicatie dat er iets aan de hand is dat wellicht in of aan de apparatuur te verhelpen is.

M.i. moet het gewoon mogelijk zijn om met standaard materiaal (Gamma stekkerblok, dropveters) een prima resultaat te bereiken. Al dan niet met een aparte aardpin, dat dan weer wel.

 

Wordt vervolgd als ik de geest weer heb.

Wel... de maatregel is dat ik zo goed en zo kwaad als ik kan te werk ga en door de apparaten op twee aparte groepen aan te sluiten gaat het iets beter dan samen op die ene groep. Het is niet zo dat het dan gelijk helemaal in orde is; het is gewoon net wat beter. Op de schaal van 100% is er een procentje of 2 winst geboekt...

De grote uitdaging is om te doorgronden op welke wijze storende factoren elkaar be

[Guest KT88]

Er zit wetmatigheid in, al heb ik daar wel een tijdje over gedaan om daar achter te komen.

Soms neem je een maatregel die op zich goed is en alles wordt slechter, dan heb je dus iets gedaan wat een andere storing (ten dele) ophief.

 

Dan moet je die storing weer aanpakken enz.

 

Een logische, doordachte en consequente aanpak maakt dat je apparatuur/systeem verregaand ongevoelig wordt voor externe invloeden.

 

Ik moet snel met deel 2 en 3 komen, vrees ik.

[threshold]

Een logische, doordachte en consequente aanpak maakt dat je apparatuur/systeem verregaand ongevoelig wordt voor externe invloeden.

 

Zie de reactie van The Ark.

Ontwerp je een mooie versterker en dan moet die nog door de Kema worden goedgekeurd op EMC.

Sluit er iemand van de Kema een HF-signaal met hoge spanning op de ingang aan dat desastreuse gevolgen heeft voor de schakeling. Moet er een C-tje op elke ingang, anders krijgt het geen CE sticker en mag het niet verkocht worden. Logisch dat je die er als audiofiel meteen uit sloopt.

Het gaat erom met WAT het compatibel moet zijn. Als het High-End audio betreft, dan ga je daar niet van-alles-en-nog-wat op aansluiten.

Een goede ontwerper zorgt ervoor dat je niet ineens ongewild een radiouitzending beluistert, zoals bij de vroegere orgels e.d. weleens het geval was.

Maar een klein probleem kan bestaan met oude apparatuur dat niet genoeg immuun is tegen alle digitale klokjes (in je cd-speler, computer etc) van tegenwoordig.

De compatibiliteitstest zou m.i. meer naar de bron moeten kijken. Dus een cd-speler mag dan absoluut geen rotzooi mee geven met het audio signaal of terug het lichtnet in sturen.

[Guest KT88]

Maar een klein probleem kan bestaan met oude apparatuur dat niet genoeg immuun is tegen alle digitale klokjes (in je cd-speler, computer etc) van tegenwoordig.

De compatibiliteitstest zou m.i. meer naar de bron moeten kijken. Dus een cd-speler mag dan absoluut geen rotzooi mee geven met het audio signaal of terug het lichtnet in sturen.

 

Uiteraard geldt EMC beide kanten op, dus immuniteit van buitenaf maar ook een grens aan wat er aan stoorsignalen UIT een apparaat komt.

In die zin is er weinig verschil met wat een versterkeringang "ziet" aan binnengekomen troep bij bijv. een slecht ontworpen CD speler of een GSM, behalve de frequenties van de stoorsignalen.

Daar zijn maatregelen tegen te nemen die niet per se hoeven in te grijpen op het audiosignaal zelf.

 

Omleiden van de storende invloeden ipv. onderdrukken is een weg die nog te weinig wordt bewandeld.

Het voorkomen van storingen in een digitaal apparaat is een hoofdstuk op zichzelf en ligt feitelijk buiten het bereik van de hobbyist (en zelfs van sommige fabrikanten).

Dan heb je het al snel over print layouts, ground routing en dergelijke. Zover wil ik in dit verhaal niet gaan.

 

Wie van de theorie meer wil weten, doet er goed aan om het EMC-boek van J.J. Goedbloed eens te lezen.

ISBN 90-201-2220-7

 

Voor meer praktische informatie is er nog een boek van T. Williams: EMC en productontwikkeling.

ISBN 90-5391-107-9

 

Beide boeken gaan helaas niet echt in op specifieke audio-omstandigheden, maar het geeft wel een degelijke achtergrond voor de meer technisch onderlegden onder ons.