Alternatieve Materialen Voor Luidsprekerbehuizingen

[Hans van Liempd]

 

Hoe dan ook... ze zijn er (stomweg?) niet meer, die luidsprekers met gescheiden behuizingen voor laag, midden en hoog.

 

Volgens mij vergis je je. Die glimmende kruik bovenop de B&W luidsprekers is toch echt een aparte behuizing. Andere merken hebben ook nog vaak losse kasten (Wilson Audio, Von Schweikert enz).

 

[threshold]

Maar het lijkt me ook nuttig om een aparte midentoonkast IN de baskast te hebben en niet apart erbovenop. Dan krijg je, op het frontpaneel na, een doos-in-doos constructie.

Een leuk onderzoekje waarbij de nodige vraagtekens gezet kunnen worden:

http://www.hifi-highend-selbstgebaut.de/d%25E4mmen-und-versteifen.html

Vooral de werking van het vilt is dubieus. Jammer dat Hobby Hifi niet dieper op de resultaten in is gegaan. Wat het onderzoek wel oplevert is een verzameling mooie meetplaatjes en de relatie tussen de versnellingsopnemer en de meetmicrofoon op 20 cm. afstand. Nog leuker zou het zijn geweest als het verschil tussen paneelresonanties en de simpele doorlaat van het materiaal gemeten konden worden. Zoals hierboven al gezegd, hoeven paneelresonanties niet persé een goede afstraling te hebben naar de lucht (inderdaad het principe van de dubbele wand, waarmee je met een simpel buigslap gipsplaatje en spouw de geluid-doorlaat van een zware betonnen muur ernstig kunt verslechteren, gewoon een kwestie van bewuste impedantie-mismatch).

[r.a.v.o.n]

Maar het lijkt me ook nuttig om een aparte midentoonkast IN de baskast te hebben en niet apart erbovenop. Dan krijg je, op het frontpaneel na, een doos-in-doos constructie.

 

Waarom zou je dat doen? Een middentoner stelt bijna tegengestelde eisen aan de kast dan een woofer doet.

[threshold]

Waarom zou je dat doen? Een middentoner stelt bijna tegengestelde eisen aan de kast dan een woofer doet.

Het geluid dat door de wanden heen gaat van de middentoonkast komt dan terecht in de wooferkast en bereikt de luisteraar dus zo goed als niet. Daarnaast kun je die middentoonkast ook een vorm geven waarmee je staande golven in de kast vermijdt. De buitenkant (de wooferkast) blijft dan gewoon mooi rechthoekig.

Heb je de frequentiekarakteristieken  van het Hobby Hifi onderzoek al eens bestudeerd... wat mij opvalt is dat de meetmicrofoon overal op dezelfde frequenties pieken en dalen laat zien, behalve bij de staalblokjes, die lijken zelf te resoneren tussen 200 en 300 Hz.

Het verzwaren van de wand is wat mij betreft helemaal niet goed te zien in het naar beneden verplaatsen van de frequenties van de pieken (in de Melissa diagrammen die de microfoon betreffen), maar wel in verzwakking van de niveaus over een groot gebied. Bij de trillingsopnemer zie je grotere verschillen, ook in frequentie. 

Ik vind de invloed van het dikke (0,8cm) vilt ook enorm. Het lijkt meer de absorptie in de box te zijn, want dat lichte flexibele spul doet toch niks om een paneel te dempen?

Ook leuk om te zien in deze test is dat de combinatie die ook de BBC had gevonden het best goed doet.

[Seed7]

* Het enige dat ik mij zou kunnen voorstellen, is een vrijwel eindeloze serie buigslappe voorzetwanden aan beide zijden van de kastpanelen, die alle energie absorberen voordat zij de panelen bereiken.

Zou zoiets te bouwen zijn? En indien ja, zou er dan nog sprake zijn van enig rendement in het basgebied? En van demping van de eigenresonantie van de driver?

 

Heel goed Spido. Vul voor de grap eens zo'n hele grote mdf kast geheel met steenwol van hoge persing en vergelijk de energie die er uit komt. Een andere methode die heel dicht bij jou voorstel komt is in onderzoek door de firma Tonzon, zij gebruiken heel veel laagjes flinterdunne polyesterfolie voor warmte isolatie, dit blijkt ook als geluidsisolatie te werken.

 

Iedereen heeft het hier maar over stijfheid, die is alleen maar van belang om de driver op zijn plaats te houden en om te zorgen dat het volume van de kast gelijk blijft. Voor alle akoestische aspecten is alleen de massa van belang want daarmee controleer je de resonanties van de panelen.

[VANZOMERENG]

De discussie, welke kastmateriaal het meest geschikt is en/of je aparte cabinets voor laag/mid/hoog
moet bouwen, kan je op 2 manieren voeren:

 

- geld speelt geen rol
- gegeven een bepaalde vastgestelde verkoopprijs: het best compromis tussen, vormgeving, drivers, materiaal, wisselfilter, bewerkingskosten

 

De praktijk (gezien het huidige aanbod) voldoet Hout/MDF blijkbaar dus uitstekend en is er volop keus tussen budget t/m ware high-end luidsprekers. 

 

Maar ware audiofielen en sommige fabrikanten, drijven bepaalde zaken tot in het extreme door (niet alleen met kastmateriaal maar in alles)

Ook hier weer de vraag, is het absoluut hoorbaar en zo ja in hoeverre zijn deze verschillen "beter" en het extra geld waard 

 

Hieronder een 2x kastconstructie van:

- Kiso Acoustics  kast fungeert als klankkast
- Magico  kast is zo "dood" mogelijk

 

 

[Seed7]

 

Hieronder een kastconstructie van Magico

 

Wat mij betreft een perfect voorbeeld van "we're only in it for the money", als je zelfs voor de foto niet eens de bedrukking van de alu-profielen poetst.

[spido]

(...) Iedereen heeft het hier maar over stijfheid, die is alleen maar van belang om de driver op zijn plaats te houden en om te zorgen dat het volume van de kast gelijk blijft. Voor alle akoestische aspecten is alleen de massa van belang want daarmee controleer je de resonanties van de panelen.

 

Beste Seed7,

 

Slappe kasten slurpen energie, die eigenlijk nodig is om het audiosignaal zo goed mogelijk weer te geven.

Vaklui hebben het dan over verliezen.

Beschouw de luidsprekerkast als de voortzetting, of uitbreiding, van de basdriver. Welnu, een wooferchassis moet stevig en stijf zijn.

 

Bij goede woofers worden chassis gebruikt van gespoten aluminium, die - mede door de vormen van de poten - heel rigide zijn, maar toch licht, en een goede inwendige trillingsdemping hebben.

Bij minder goede woofers zien we geperste & gestanste chassis van plaatstaal, die niet zo rigide zijn, zwaarder zijn, en vrijwel geen inwendige trillingsdemping bezitten. (Bovendien hebben ze nadelen t.o.v. het magnetisch veld.)

 

Een zeer stijve kast is voor de geluidsweergave net zo belangrijk als bijvoorbeeld smalle, hard-opgepompte banden voor een racefiets.

Op slappe, brede banden kun je natuurlijk óók fietsen... maar niet zo snel, doordat de veel energie verloren gaat in het voortdurend deformeren van die slappe "sloffen".

[Jongensdroom]

Ik denk dat een goede luidsprekers bouwen te complex is, om eventjes te vertellen hoe het moet.

Meten zegt ook weer niet alles over de uiteindelijke klank.

Ik ken een bouwer die veel, door anderen toegepaste, drivers in uiteenlopende kasten heeft geprobeerd. Daar moet je een beetje prettig gestoord voor zijn.

Omdat hij niet tevreden was, heeft hij uiteindelijk zelf maar drivers ontwikkeld.

Ik heb hem gevraagd hoe het met de kast zit. Veel verder dan "de kast doet ook iets" kwam ik niet.

 

De constructie van Magico komt indrukwekkend over. Ik heb er een paar gehoord. Voor mijn gevoel zijn ze veel te duur. Anderen kunnen daar anders over denken.

Ik heb tot op heden nog niet het gevoel gehad, dat ik een paartje zou willen hebben.

 

De verschillen tussen luidsprekers kunnen gigantisch groot zijn. Mijn simpele muzikantenlogica: dan deugen er een heleboel niet!

[threshold]

 

De verschillen tussen luidsprekers kunnen gigantisch groot zijn. Mijn simpele muzikantenlogica: dan deugen er een heleboel niet!

 

Ze deugen allemaal niet! Het is één en al compromis. Zelfs bij de allerduurste Magico's is er wel iets goed mis. 

Het gaat dus om de mix om zo dicht mogelijk bij een denkbeeldig ideaal te kunnen komen. Wat dat dan ook is, want een serieuze referentie bestaat gewoonweg niet. De concertzaal thuis kun je nooit bereiken want de opname bevat niet die concertzaal maar slechts de bewerkte signalen van microfoons die overal opgeplakt en neergehangen zijn en door twee speakers weergegeven, een leuk beeld neer kunnen zetten.

Maar er zijn wel degelijk parameters die duidelijk van invloed zijn op de waargenomen kwaliteit, zoals constante afstraling (zeer belangrijk voor het stereobeeld), rechte frequentiekarakteristiek en onhoorbare vervorming, etc. etc. Soms blinkt een bepaalde speaker extreem uit in een enkele parameter, zoals de Blumenhofers in rendement, maar moeten ze daar elders de rekening voor presenteren, zoals de neutraliteit (frequentiekarakteristiek en vervorming). De juiste mix vinden voor een bepaalde prijsklasse is dus erg belangrijk. Bij Magico betaal je tig-duizend Euro alleen maar voor een extra stijve kast. Dan gaat er  minder geld naar de drivers. 

Het is belangrijk dat je voor jezelf een soort programma van eisen hebt. Als je veel jaren 70-80 rock en pop draait dan heb je geen speaker nodig die tot 20 Hz gaat maar is 45 Hz ook genoeg. Dat scheelt weer en dan kun je zoeken naar een speaker die extra rendement of dynamiek geeft voor hetzelfde geld. Vind je perfecte stemmenwergave niet zo belangrijk dan kom je misschien toch bij die Blumenhofer uit.

Of je gaat ze maar zelf bouwen omdat je geen tig-duizend Euro hebt. Met bijvoorbeeld Celestion drivers kun je hetzelfde (nee, zelfs beter!) bereiken voor een fractie.

[Jongensdroom]

De perfecte luidspreker bestaat niet. Het blijven compromissen.

In de concertzaal is alles anders. Het geluid van b.v. een vleugel komt aan de voorkant uit een luidspreker, maar straalt in het echt rondom uit.

Ik denk wel dat een goede set de illusie van een concertzaal op kan wekken. Maar het is en blijft een moeilijke materie. Misschien bestaat daarom onze hobby wel.

 

Blumenhofer heb ik nog maar zelden horen kleuren. Vaak vind ik ze juist te fel.

 

De prijs van de drivers zal niet doorslaggevend zijn in de hogere prijsklasse, zoals bij Magico.

[spido]

De perfecte luidspreker bestaat niet. Het blijven compromissen.

In de concertzaal is alles anders. Het geluid van b.v. een vleugel komt aan de voorkant uit een luidspreker, maar straalt in het echt rondom uit.

(...)

 

Beste Jongensdroom,

 

Een luidspreker is geen muziekinstrument.

[Tubejack]

Een luidspreker is geen muziekinstrument.

 

Maar een "weergever"

[carl]

Leuk topic - ik heb er weinig verstand van maar zou gevoelsmatig gaan voor aerolam het materiaal dat Celestion indertijd gebruikte.

 

Ik denk daarnaast dat zo langzamerhand wel alles geprobeerd is en dat het ei van Columbus nog niet gevonden is. De BBC aanpak blijkt net zo goed te functioneren als de extreme stijfheid: kennelijk zijn er verschillende wegen naar Rome.

[threshold]

Ik denk daarnaast dat zo langzamerhand wel alles geprobeerd is en dat het ei van Columbus nog niet gevonden is. De BBC aanpak blijkt net zo goed te functioneren als de extreme stijfheid: kennelijk zijn er verschillende wegen naar Rome.

Leuk om te lezen. Met simpele middelen kan het dus ook!

[knor]

Leuk topic - ik heb er weinig verstand van maar zou gevoelsmatig gaan voor aerolam het materiaal dat Celestion indertijd gebruikte.

Ik denk daarnaast dat zo langzamerhand wel alles geprobeerd is en dat het ei van Columbus nog niet gevonden is. De BBC aanpak blijkt net zo goed te functioneren als de extreme stijfheid: kennelijk zijn er verschillende wegen naar Rome.

Het is natuurlijk heel goed mogelijk dat het ei nog niet gevonden is omdat het op de verkeerde plaatsen wordt gezocht. Dat men dus weliswaar een weg naar Rome is ingeslagen, maar dat het ook een giga omweg is, of erger nog, een doodlopende weg naar Rome. Het spreekwoord moet ook aangevuld worden met, 'maar sommige lopen dood'.

De overdreven nadruk op een facetje, in welke discipline ook, maakt automatisch andere facetten tot onderbelichte gebieden. Zo is het ook met dit gedoe rond kastmaterialen: de nadruk erop is onevenredig groot, zoals iedereen behoort te weten die meermalen goede weergave hoorde komen uit systemen waarmee dat theoretisch gezien niet mogelijk is.

[mumsoft]

Maar een "weergever"

 

Eentje die een vleugel kennelijk niet goed weergeeft.

[Hans van Liempd]

Er is een wezenlijk verschil tussen een instrument en een weergever.

 

Een instrument wordt gebouwd op m.b.v. resonanties de klank zo te krijgen dat de ontwerper er gelukkig mee is. Wanneer andere gebruikers dat ook worden, is er een goed instrument gemaakt.

 

Een luidspreker heeft het veel gemakkelijker. Die hoeft alleen maar die klank met zo weinig mogelijk vervorming weer te geven. Dus absoluut geen resonanties toevoegen. De instrumentbouwer had die er anders wel bijgedaan.

 

Dat luidsprekers rondom zouden moeten stralen is ook onzin. Alles wat indirect bij je oor komt is immer tijd vertraagd en daarmee vervormt. Ook kastresonanties horen tot die club van vervormingen.

 

De aluminium Magico's zijn de mooiste (weergevertechnisch) luidsprekers die ik ooit hoorde. Dat, met een goede versterker in een goede ruimte kan extreem goed weergeven. De monitoren die ik indertijd hoorde in Alkmaar hebben een grote indruk op me gemaakt. Zelfs, in een hoek opgesteld in een grote ruimte met een hoop geroezemoes. Jammer dat ze zo duur zijn.

 

[spido]

Eentje die een vleugel kennelijk niet goed weergeeft.

 

Beste Mumsoft,

 

Een luidspreker is geen muziekinstrument...

en jouw luisterruimte is geen concertzaal.

 

Het idee dat een luidspreker rondom zou moeten afstralen om een rondom-afstralend instrument goed te kunnen weergeven, zou alleen juist kunnen zijn

- wanneer in de opname totaal geen ambiance is opgenomen (natuurlijke ambiance van concertzaal of studio, kunstmatige ambiance via processors) en bovendien

- jouw luisterruimte op natuurlijke wijze de gewenste ambiance kan toevoegen die in de opname is weggelaten.

 

In het verleden zijn er diverse min-of-meer rondstralende luidsprekers geweest, zoals de Bose 901, Goodmans "Dimension 8", AR (Acoustic Research) "LST" en Sonab "OA14".

Door de opeenstapeling van de reeds in de opname aanwezige ambiance en die van de luisterruimte, maakten zulke weergevers meestal gehakt van elke goede opname...

      

[Martijn-Synergy Acoustics]

Spido, je gaat erg de breedte in door een hoop technische parameters van luidsprekers te benoemen (frequentierespons, afstraalgedrag, vervorming etc.). Erg interessant en ik zou er graag over discussiëren, maar om het overzichtelijk te houden liever in een separaat topic. Graag wil ik nu al wel even ingaan op je reactie op Jongensdroom, omdat hij hier juist een fundamenteel dilemma in geluidsweergave bij de hoorns vat:

 

De perfecte luidspreker bestaat niet. Het blijven compromissen.
In de concertzaal is alles anders. Het geluid van b.v. een vleugel komt aan de voorkant uit een luidspreker, maar straalt in het echt rondom uit.
Ik denk wel dat een goede set de illusie van een concertzaal op kan wekken. Maar het is en blijft een moeilijke materie. Misschien bestaat daarom onze hobby wel. 

 

Beste Jongensdroom,
 
Een luidspreker is geen muziekinstrument.

Wat verwacht je van een geluidssysteem? Moet het je de illusie geven dat je aanwezig bent n de ruimte waar de muziek is opgenomen, zoals in de concertzaal? Of wil je dat je de illusie krijgt dat de muzikanten bij jou in de kamer staan? Of wil je horen wat de opnametechnici in de studio hoorden?

 

Het directe geluid van twee luidsprekers kan je nooit de illusie geven dat je je in een andere ruimte bevindt. Voor de sensatie die je hebt in een grote ruimte heb je veel vertraagd geluid (late reflecties en galm) nodig vanuit alle richtingen. Stereo schiet ernstig tekort om dit te bereiken. Met een breed afstralende luidspreker in een kamer met relatief weinig demping kun je het er een beetje op laten lijken, maar het blijft nog altijd mijlenver van de concertzaal verwijderd. In theorie zou echter aardig in de buurt moeten kunnen komen met een goede surround-set in een enigszins gedempte ruimte en met de juiste opnames. Klassiek luister ik dan ook het liefst op SACD, in surround. 

 

Wil je de illusie hebben dat de muzikanten in je kamer staan, dan heb je een luidspreker nodig met hetzelfde afstraalgedrag als een muziekinstrument. Liefst komt ook de afmeting enigszins in de buurt. Een menselijke stem heeft een afstraalgedrag vergelijkbaar met een compacte monitor. Het is daarom mogelijk om (met de juiste opname) een betrekkelijk realistische weergave van een menselijke stem te realiseren met één luidspreker. Het kan dan klinken alsof er werkelijk iemand in je kamer staat. In het geval van een trompet, ben je meer gebaat bij een meer bundelende luidspreker, zoals een hoorn. Wil je een piano weergeven alsof hij in je eigen kamer staat, vergeet 't maar! Ten eerste heb je dan een zeer grote luidspreker nodig en wordt het heel lastig om het juiste afstraalgedrag te realiseren. Ten tweede is een piano eigenlijk niet met goed fatsoen op te nemen voor een dergelijke weergave. 

 

In de praktijk hinkt hifi daarom op twee gedachten. Voor de echte muziekliefhebber die een realistische klank nastreeft, is het spijtig dat SACD surround nooit echt is aangeslagen en niet de kans heeft gekregen om tot wasdom te komen. In principe zou je met een goed surround-systeem in een enigszins gedempte ruimte en met de juiste opnames een best wel realistische weergave moeten kunnen bereiken. Stereo is voor de meeste soorten muziek en opnames een te beperkt medium om een realistische ruimtelijke weergave te realiseren. Binnen de grenzen van het medium kun je echter wel een heel aangenaam geluid neerzetten. Een goed conventioneel systeem is in staat op z'n minst goed te laten horen wat opgenomen is, zodat je hetzelfde (of op z'n minst iets vergelijkbaars) ervaart als de geluidstechnici in de studio. Wil je opnames ervaren zoals ze zijn bedoeld door de artiest en opnametechnici, dan ben je gebaat bij een goed stereosysteem.

 

Wat is een goed stereosysteem? Dan komen we weer terecht bij ondermeer de parameters die Spido noemde. Separaat topic dan maar?

 

[knor]

Er is een wezenlijk verschil tussen een instrument en een weergever.

 

Een instrument wordt gebouwd op m.b.v. resonanties de klank zo te krijgen dat de ontwerper er gelukkig mee is. Wanneer andere gebruikers dat ook worden, is er een goed instrument gemaakt.

 

Een luidspreker heeft het veel gemakkelijker. Die hoeft alleen maar die klank met zo weinig mogelijk vervorming weer te geven. Dus absoluut geen resonanties toevoegen. De instrumentbouwer had die er anders wel bijgedaan.

 

Dat luidsprekers rondom zouden moeten stralen is ook onzin. Alles wat indirect bij je oor komt is immer tijd vertraagd en daarmee vervormt. Ook kastresonanties horen tot die club van vervormingen.

 

De aluminium Magico's zijn de mooiste (weergevertechnisch) luidsprekers die ik ooit hoorde. Dat, met een goede versterker in een goede ruimte kan extreem goed weergeven. De monitoren die ik indertijd hoorde in Alkmaar hebben een grote indruk op me gemaakt. Zelfs, in een hoek opgesteld in een grote ruimte met een hoop geroezemoes. Jammer dat ze zo duur zijn.

 

Diezelfde Magico,s zijn ook de belachelijk slechtst klinkende speakers die ik ooit voor zoveel gld hoorde spelen. Misdadig misleidend, maar grote bewondering voor de marketing. Het kan allemaal zie je wel, als je het maar fout aanstuurt.

[Hans van Liempd]

Diezelfde Magico,s zijn ook de belachelijk slechtst klinkende speakers die ik ooit voor zoveel gld hoorde spelen.

 

Das goed... luidsprekers horen ook niet te klinken.

 

[mumsoft]

En da's weer flauw.

 

Kom, ik zet maar eens een stukje piano op. En ik wacht rustig op de pm'tjes die beloofd zijn.

Pour moi geen nep-surround.

[Martijn-Synergy Acoustics]

Magico's lijken me best mooi, maar het is geen voorbeeld van goede engineering. Zij gooien er beschamend veel materiaal tegenaan, terwijl je even goede of betere kasten zou kunnen maken met een slimmere constructie. Dat neemt niet weg dat hun brute-force aanpak ook z'n charme heeft. Mij persoonlijk spreekt het echter wat minder aan. De klassieke BBC-aanpak is een voorbeeld van het tegenovergestelde. Daar heb ik meer sympathatie voor. 

[r.a.v.o.n]

Precies. Er is geen enkele noodzaak om luidsprekers uit zo'n complex aluminium chassis op te bouwen en om er dan ook nog eens een huidje van geëxtrudeerde aluminium profielen omheen te plaatsen. Overkill op een lompe, technisch achterhaalde en weinig duurzame manier, louter bedoeld om te imponeren (zoals met zo veel audiofiel spul het geval is). Een dikke klasse A buizenkachel erbij en het feest is compleet. 

 

Doe het dan echt goed en zorg dat je dat aluminium chassis niet nodig hebt. 

 

Dan vind ik dat japanse luidsprekertje met die "klankkast" veel eleganter bedacht, die ontwerper heeft kennelijk door wat hij moet doen om de resonantiemodi van een (klein) plaatje hout in zijn voordeel te manipuleren door op een slimme manier verstijvingen aan te brengen. Dat klankkast verhaal moet dan weer wel met een flinke korrel zout genomen worden want een verstijfd zijpaneeltje wat nauwelijks groter is dan mijn hand gaat natuurlijk nooit veel geluid afstralen.