Weer 'n audiofiele dag... III

[Tubejack]

1 minute ago, Ove Rickland said:

Waarom vind je dat?

Noem eens één apparaat dat goed meet, maar niet klinkt. Noem eens één apparaat dat goed meet én klinkt. 

[kappa7]

1 hour ago, Tubejack said:

Noem eens één apparaat dat goed meet, maar niet klinkt. Noem eens één apparaat dat goed meet én klinkt. 

Kii Audio Three vind ik nu echt een apparaat wat perfect meet maar niet klinkt.

De ZBA versterker van Pjoter meet en klinkt dan weer heel goed.

 zo zijn er vast nog wel meer voorbeelden te vinden Jack

[kappa7]

2 hours ago, Kraus vonBentinck said:

Uiteraard kon ik niet wachten om het door Cock onder handen genomen element zo goed mogelijk te monteren.

Je steekt bij hem altijd wat op en het nieuw wikkelen van een spoel is natuurlijk geen kleinigheid al is het frutselen op micro-niveau. Cock wikkelt met de hand en doet dat diep in de nacht. Het is werk wat je niet kunt onderbreken en daarom wordt de telefoon afgezet en is de kans op onderbreking door de deurbel of zoiets, miniem. Als voorbeeld liet Cock een aantal trafo's zien die fabrieksmatig waren gewikkeld of door Cock zelf. Bij de fabriekstrafo's zie je de wikkelingen naast elkaar liggen terwijl je bij de zelf gewikkelde trafo's de draden niet kunt onderscheiden maar het lijkt alsof er sprake is van een egale band.

Ook werd mij duidelijk dat bij het maken van element er allerlei keuzes dienen te worden gemaakt. Het frequentieverloop wordt altijd gemeten op 1 meter afstand van de bron. Op die afstand luistert echter niemand, dat ligt altijd wel ergens tussen de twee tot 5 meter. Voor lage frequenties maakt dat niet uit want die lange golven bereiken je probleemloos maar bij de hoge frequenties is er een steile afval naarmate je verder van de bron zit. Sommige fabrikanten geven daarom het element een flinke opslingering mee in het hoog tot soms wel 12dB (v.d Hul bijv). Fout is dat niet per se, het is gewoon een filosofie.

Mijn element kent dat niet, daar zijn hoog en laag op hetzelfde niveau maar zit er wel een gering dal in het midden.

 

Maar goed, gewapend met mijn nieuwe kennis en hoopvolle verwachtingen ging ik aan de slag. Om ook maar zo nauwkeurig mogelijk te zijn eerst gekeken of de draaitafel zelf mooi vlak stond. Ik weet geen betere methode dan de clamp van Viborg met de waterpas precies boven de as. Als bij een draaiend plateau de bubbel precies stil blijft staan boven het zwarte puntje, dan zit je goed.

 

 

Beetje overdreven misschien maar meten is weten maar dan moet je wel kunnen vertrouwen op de meter. Dus de ijkgewichten er bij en de naaldweger gecontroleerd. 1/100e gram te veel geeft -ie aan maar dat lijkt me ruim binnen de tolerantie. Ik vertrouw het metertje wel.

 

De Walter Schön sjabloon is onmisbaar en handig. De overhang en Kröpfung (wat is daar een goed Nederlands woord voor?) op de nulpunten het eerst ingesteld. De overhang behoort 18 mm te zijn in dit geval en dat is uiteindelijk gelukt. Om het element goed uitgelijnd in de headshell te krijgen is bij een arm met sleufjes in de headshell een crime. Een SME IV of V bijv. heeft vaste gaten, lekker makkelijk maar om bij de correcte overhang het element goed in de headshell vast te zetten is dat een k.tklus in mijn ogen/handen. Het is mm werk om het goed te krijgen en bij het minste of geringste verschuift de boel weer voor het vast zit. Veel tobben en vloeken. Je lijnt het uit met de potloodtruc zoals op de sjabloon aangegeven en het duurt echt frustrerend lang voor het echt perfect is.

 

 

Aan de positie van de arm hoefde ik gelukkig niks meer te doen.

Voor het afstellen ben ik op het moment afhankelijk van een AVM Evolution V1, een oudje maar best een goed apparaat met een phonotrap.

Rechts onder de ruisvloer van de gewone voortrap en daar is niks op aan te merken want rond de -100dB, dat is echt wel stil. Anders wordt het met de phonotrap ingeschakeld op MM en verbonden met de draaitafel. Afbeelding linksoner. Dan ligt de ruisvloer ineens rond de -50dB (heus wel acceptabel) maar ook met een kanaalongelijkheid van een 0,5 dB. Waar dat aan ligt zou ik niet weten, kabel of versterker? Hier houdt het voor mij op wat oorzaak betreft.

 

 

Ik heb gekozen voor de Mörch UP4 blue toonarm. Die heeft een massa van 13,2 gram en dat geeft bij een element van 10,7 gr (+schroefjes) en een compliantie van 14 een resonantiefrequentie van 9 Hz. Dat is prima.

Onmogelijk is het niet dat door de ingrepen van Cock de cijfers niet helemaal meer kloppen maar groot zullen die verschillen zeker niet zijn.

De testplaat van Jan Kool er bij en maar eens kijken hoe het er voor staat. Het afspeelgewicht/de naalddruk mag liggen tussen de 1,6 en 2,2 gram.

Je begint natuurlijk hoopvol bij 1,6 maar dat levert niet het gewenste resultaat en uiteindelijk kom ik uit boven de twee gram om 40mu (linksonder), 50mu(midden) en 70 mu (rechtsonder) zo goed mogelijk af te tasten. Het is hier zichtbaar maar uiteraard is het net zo goed hoorbaar. 40 en 50 mu zijn foutloos en bij 70 mu hoor je een randje. 80 mu staat ook op de testplaat maar die afbeelding lijkt in niets op de onderstaande, dan zijn de uiteinden complete lussen geworden en evenmin om aan te horen. De geruststellende woorden van Jan Kool zijn dat 40 en 50 mu gehaald dienen te worden en in de praktijk ruim voldoende zijn voor een goede weergave.

Wel is goed te zien dat de kanaalgelijkheid gewoon goed is en dat dus de azimuth-instelling ook correct is. Als ik mijn eigen phonotrap weer in gebruik kan nemen dan kan ik ook controleren of dit inderdaad zo is want mogelijk speelt de eerder genoemde kanaalongelijkheid van kabel of versterker hier een rol. De azimuthinstelling doe je met het spiegeltje op de sjabloon en past men op de Mörch aan door te draaien aan de excentrische contragewicht waardoor de arm kantelt (en idealiter natuurlijk precies goed staat)

 

Waarom presteert het element niet wat op hoger niveau qua tracking? Ik heb inmiddels door dat dit ligt aan de beperkingen van de toonarm.

De 'trackabilty' van het element is gewoon goed en absoluut 'high-end' want bij Cock op de draaitafel in de Ikeda arm en een afspeelgewicht van 1,8 gram haalde het de 80mu en speelde het zelfs bij 1 gram nog prima. Maar ja, zo'n (12inch?) Ikeda arm is ongeveer het 3 tot 4-voudige van een 9 inch Morchje en bovendien een tweepunter en geen wiebelende 1-punter. Wil ik de 70 mu goed afspelen dan moet ik de naalddruk verhogen tot 2,59 gram en dat doe ik uiteraard niet. Ik heb het uiteindelijk gezet op het maximum van 2,2 gram en dat levert voor mijn oren een geweldig resultaat op. Ik heb vandaag de gehele dag lekker platen gedraaid en ben supertevreden. Het klinkt gewoon als nooit tevoren zo goed.

Ik heb de Mörch altijd een heel leuke arm gevonden met een heel levendig karakter en dat is nu ook zo. Het is echter ook een arm waaraan veel instelmogelijkheden zitten en dat is enerzijds natuurlijk leuk maar anderzijds natuurlijk ook lastig. Hoe meer instellingen je kunt instellen, hoe meer er fout kan staan. Voorlopig laat ik het allemaal zo en ga eens een maandje lekker luisteren en zet daarna misschien het element over in de SMEIV arm. De Infinty Black Widow is volslagen ongeschikt voor de Ebony dus daar komt-ie zeker niet.

Een lang verhaal, maar lang niet zo lang als ik bezig ben geweest met de montage. Ik heb wel de smaak van het prutsen aan de draaitafel weer te pakken gekregen. Afgelopen jaren daar niet veel aan gedaan. Gewoon vrij zorgeloos plaatjes gedraaid.

 

 

 

Mooi verslag Kraus,

Toch weer eens goed om weer eens te zien hoe een ander het element inregelt.

De Digicheck kende ik nog niet maar is een goede om te onthouden.

Zelf gebruik ik nog het liefste een analoge scope om de TD af te regelen dan kan je zonder tussenkomst van de phono versterker zien of het goed staat.

Voor low MC elementen heb je dan nog wel een stepup nodig natuurlijk.

 

[Tubejack]

1 hour ago, kappa7 said:

Kii Audio Three vind ik nu echt een apparaat wat perfect meet maar niet klinkt.

De ZBA versterker van Pjoter meet en klinkt dan weer heel goed.

 zo zijn er vast nog wel meer voorbeelden te vinden Jack

Dat zijn voorbeelden, waar iemand wat aan heeft. 

 

[Gydotron]

Hahaha, en zeggen dat ik zelf met de Kii Three en BXT speel en dit omdat ik ze uiteraard wel goed vind.

[Tubejack]

4 minutes ago, Gydotron said:

Hahaha, en zeggen dat ik zelf met de Kii Three en BXT speel en dit omdat ik ze uiteraard wel goed vind.

Ook een voorbeeld,  vind het  beter dan:

Ja, met de beste componenten kun je een slecht klinkend audio-apparaat maken. Maar ook waar is: een perfect metend apparaat hoeft helemaal niet goed te klinken.

 

 

 

Edited 11 december 2020 by Tubejack

[René N.]

3 hours ago, Kraus vonBentinck said:

 

 

Leuk om te lezen Eric! En grappig ook, je setje met ijkgewichtjes 

[Gydotron]

3 minutes ago, Tubejack said:

Ook een voorbeeld,  heel wat beter dan:

Ja, met de beste componenten kun je een slecht klinkend audio-apparaat maken. Maar ook waar is: een perfect metend apparaat hoeft helemaal niet goed te klinken.

 

 

 

 

En zo zie je maar weer hoe mensen het compleet oneens kunnen zijn.

 

Edited 11 december 2020 by Gydotron

[Tubejack]

Just now, Gydotron said:

 

En zo zie je maar weer hoe mensen het compleet oneens kunnen zijn.

 

Gelukkig maar 

[Seed7]

4 hours ago, Kraus vonBentinck said:

Op die afstand luistert echter niemand, dat ligt altijd wel ergens tussen de twee tot 5 meter.

Daar ben ik het niet mee eens. Nearfield monitors en koptelefoons. De laatsten zijn een nog steeds sterk groeiende markt.

 

De rest van je verhaal, ja. De wikkelkwaliteit is van "eminent belang" bij een element. het is nu eenmaal geen klosje garen en een super strakke en uniforme wikkeling levert top kwaliteit. Het is mooi dat Cock dat (uiteindelijk) kan. Er zijn er altijd weinig mensen geweest die dat op voldoende kunnen en machinaal is hier niet de oplossing. Er zijn wel mechanische hulpmiddelen, maar uiteindelijk zijn het de vingers die het belangrijkste aandeel hebben.

Ga maar weer zorgeloos draaien

Edited 11 december 2020 by Seed7

[Seed7]

3 hours ago, Tubejack said:

Noem eens één apparaat dat goed meet, maar niet klinkt. Noem eens één apparaat dat goed meet én klinkt. 

 

Niet om je te stangen @Tubejack, maar definieer "goed". 0,00001% K3? 0,2%K2? Ik kan je het antwoord niet geven, maar houdt er wel een soort van technische standaard op na. Ik prefereer minimale vervorming en "snelle", lees, breedbandige" versterkers met minimale tegenkoppeling. Dit na meetwaarden en luisteren. Daarbij heb ik een voorkeur voor lagere vervormingscijfers ook als de tegen-koppeling "wat" (meer dan 6dB?) hoger is.

 

Bij metingen heb je een kader nodig. Bij 'goed' in luisteren alleen maar eeuhm, "goede smaak"[1].

 

Het algemeen probleem bij interpretaties van "goed" is dat ze op drijfzand gebouwd zijn en er daardoor geen enkele discussie over te voeren is. Wat @Gydotron schrijft is een juiste manier om e.a. te omschrijven. Hij legt een relatie tussen vervorming en wat hij "goed" vindt. Hij komt daarbij tot de conclusie dat voor hem de relatie als volgt is: lagere vervorming is een betere weergave/beleving/etc. Dat impliceert dat er dus een vergelijk tussen "beleving" en meetwaarden was.

 

Uiteindelijk is het geheel extreem afhankelijk van de akoestiek van de luisterruimte die de vervorming K2K3K4 etc. tot waarden van wel 45% kan laten oplopen. Het is geen woord, maar de "doorluisterbaarheid" met een goed in-geregelde koptelefoon is zo veel maal beter dan wat er ook in de huiskamer staat dat je je afvraagt waar je al die moeite met luidsprekers nog voor neemt.

 

In het algemeen ten aanzien van meten, gelezen wat onze @Kraus vonBentinck uit de kast haalt om een element in te stellen? Kan ook op het oor ........(kom puntjes te kort)......

 

[1] In een kort kunstenaarsleven (kort, omdat ik ziek werd van de haat en nijd) heb ik heel snel geleerd dat de "goede smaak" wordt bepaald door een kleine groep mensen. Die groep wordt ook wel de "upper ten" genoemd, binnen het geldende vakgebied. Da's in audio niet anders. Ook in muziek niet, of auto's.

 

 

Edited 11 december 2020 by Seed7

[carl]

23 minutes ago, Seed7 said:

 

[1] In een kort kunstenaarsleven (kort, omdat ik ziek werd van de haat en nijd) heb ik heel snel geleerd dat de "goede smaak" wordt bepaald door een kleine groep mensen. Die groep wordt ook wel de "upper ten" genoemd, binnen het geldende vakgebied. Da's in audio niet anders. Ook in muziek niet, of auto's.

 

 

Nu zou ik toch durven te beweren dat ik niet de enige hier ben die stronteigenwijs is. Volgens mij laat niemand zich leiden door de “upper. ten” op audiogebied. Ik zou ook niet weten wie dat dan zouden moeten zijn.

Edited 11 december 2020 by carl

[Ivan10]

Petje af @Kraus vonBentinck voor je doorzettingsvermogen en je verslag natuurlijk! 

[kappa7]

2 hours ago, Gydotron said:

 

En zo zie je maar weer hoe mensen het compleet oneens kunnen zijn.

 

En dan zie je dat HiFi wel een hoog MiFi gehalte heeft.

Natuurlijk moet je meten om te weten hoe een component presteert.

En ja lage vervorming is dan een van de parameters waar je op kunt varen maar op een of andere manier is juist de K!! voor mij een sprekend voorbeeld van een doorgeschoten product wat gewoon kapot gemeten is. Ik mis daar de het leven en de emotie in de weergave.

Verder is het laag kunstmatig opgetrokken om van af 20 Hz recht te kunnen lopen. Hier door komt het laag onrustig over, maar meet wel lekker natuurlijk.

Volgens mij heb jij de aanvullende laag units en ik kan me voorstellen dat dit een wereld van verschil maakt.

Zelf heb een voorkeur voor een klein beetje 2e harmonische en dat is nu precies wat een buis of een Fet mooi kan toevoegen.

Het is maar wat je mooi vind en zoekt in de weergave.

 

[Tubejack]

7 hours ago, Seed7 said:

Niet om je te stangen @Tubejack, maar definieer "goed"

Het begrip "goed' -zo los uit de pols-  is subjectief en voor iedereen anders.  Ik zelf vind iets "goed" als het bovengemiddeld presteert: qua prijs, klank, ontwerp, vormgeving, gebruikte techniek en metingen. Daarbij richt ik me op de onderkant van de markt.

 

"Klank" en "vormgeving" zijn meer subjectief, de rest meer objectief.  Wat ik jammer vind, dat dit soort discussies altijd verzanden in algemeenheden, zoals: MiFi, akoestiek, emotie, etc. Natuurlijk zijn dat ook niet uit te wissen begrippen. Maar  zeg gewoon wat je zoekt en wat je zelf goed vind van een apparaat of iets of niet.  En vooral waarom. 

 

Voorbeeld:

De SE10 versterker waar ik nu mee speel heeft 100% lokale tegenkoppeling.  Ikzelf ben dwars van veel tegenkoppeling maar ik heb mijn eigen vooroordelen in de kliko moeten donderen. Met wat aanpassingen, vind ik hem nu bovengemiddeld goed, op alle bovenstaande punten. 

 

De metingen en foto's van @Kraus vonBentinck vind ik echt  prachtig 

 

 

Edited 12 december 2020 by Tubejack

[Seed7]

8 hours ago, carl said:

Nu zou ik toch durven te beweren dat ik niet de enige hier ben die stronteigenwijs is. Volgens mij laat niemand zich leiden door de “upper. ten” op audiogebied. Ik zou ook niet weten wie dat dan zouden moeten zijn.

 

En hoe vaak heb jij hear naar  Fremer verwezen als zijnde een autoriteit (impliciet)?

Edited 12 december 2020 by Seed7

[Groovy]

Prachtige uiteenzetting hoe een element te monteren, mooie foto's.
Cock heeft dus bij het maken van het element  rekening gehouden met de luisterafstand die eigenlijk bij iedereen meer dan een meter bedraagt, echt iets voor hem.
Leuk om te volgen.
 

 

[Kraus vonBentinck]

18 minutes ago, Groovy said:

Prachtige uiteenzetting hoe een element te monteren, mooie foto's.
Cock heeft dus bij het maken van het element  rekening gehouden met de luisterafstand die eigenlijk bij iedereen meer dan een meter bedraagt, echt iets voor hem.
Leuk om te volgen.
 

 

Dank je en: nee dat heeft Cock echt niet gedaan. Hij heeft alleen gezegd dat sommige fabrikanten dat doen

[Groovy]

Ow, dat heb ik dan  niet goed gelezen,mijn fout.

 

 

 

 

 

 

Edited 12 december 2020 by Groovy

[Gydotron]

Ik heb de in en outs over mijn set's afgesplitst naar "Mijn set" Gydotron.

[Kraus vonBentinck]

10 hours ago, Seed7 said:

In het algemeen ten aanzien van meten, gelezen wat onze @Kraus vonBentinck uit de kast haalt om een element in te stellen? Kan ook op het oor ........(kom puntjes te kort)......

 

 

Ik ben altijd weer verrast dat er hier en daar een aversie bestaat tegen meten (niet tegen Seed7 gericht al staat hij in de quote) en dat alleen het oor dient te beslissen. Het is uiteraard niet of/of maar en/en.

De plaatjes geven misschien de suggestie dat ik alleen maar zit te meten maar terwijl mijn schermpje danst heb ik koptelefoon op of de monitors aanstaan. Ik zie wat ik hoor en omgekeerd eveneens, ik hoor wat ik zie en op die manier probeer ik er het beste van te maken en enig vertrouwen te krijgen in wat ik uitspook.

 

Onderstaande houdt geen enkele kritiek op enig forumlid in, het zijn gewoon mijn gedachten.

@Seed7 Ik zou menige post van je kunnen quoten die begint met: 'definieer'. Dat is een verstandige opmerking maar nog beter zou zijn: 'kwantificeer'. Men kan wel zeggen dat het een lange man is maar dat zegt niet veel. Veelzeggender is uiteraard dat de gemeten lengte van de man 1meter84, 1meter 92 of 2,26 is en het om de reus van Kralingen gaat.

Inderdaad kun je een element ook afstellen met de oren maar ik kan dat niet want mijn oren zijn (tot mijn grote verdriet) niet meer wat het geweest is. Ook heel wat jaartjes geleden was ik trouwens al druk aan het meten en ook toen was daarover al heel wat scepsis of zelfs afkeer.

Een centimeter is altijd even lang maar dat kun je van een zintuig als het oor niet zeggen. Het vertrouwen dat sommigen in hun oren hebben is natuurlijk mooi maar naar mijn bescheiden mening niet altijd gerechtvaardigd.

Op een luisterbijeenkomst met eindversterkers als onderwerp kwamen een paar tamelijk beroerde versterkers er voor de groep beter af dan een paar superbakken van Audionote en wat andere prima versterkers. (er werd blind geluisterd). De verklaring was achteraf nogal gemakkelijk: bij de audionotes was een verkeerde instelling/aanpassing de oorzaak van de slechte prestatie en kwamen de belabberde Musical Fidelity XA200's precies daarna aan de beurt en scoorden dus lekker. Aardig was wel dat die laatsten een uitgebreide modificatie hadden gehad van de toen beroemde oren in Hilversum maar in feite even belabberd waren als daarvoor (geen laagcontrole).

In een voorversterkervergelijking in Roermond was er een versterker met een duidelijke afval boven de 10kHz. Die versterker kwam er niet heel goed af maar niemand legde bij de beoordeling de vinger op de juiste plek. Jacco Dekkers mat de apparaten ter plekke door en toen bleek het mankement precies uit de cijfers.

De laatste bijeenkomst waar ik bij was in Hoek van Holland speelde de set aanvankelijk met verwisselde kanalen links en rechts. Dat duurde een tijdje voordat iemand daar erg in had (in een orkest zitten de violen links van de dirigent). Mogelijk hoorden sommigen wel iets maar in zo'n groep blijkt volgens mij dat de angst om voor paal te staan met een foute beoordeling door het oor groter is dan het vertrouwen in het eigen oor en houdt men de mond maar of men weet eigenlijk niet precies wat de fout is. ("There is a lot of ego involved in the audio world)

Kortom: ik heb voorbeelden genoeg gezien van de feilbaarheid of de beperkingen van het oor.

De meeste mensen hebben een gemiddeld gehoor (anders was het immers geen gemiddelde) en voor de forumleden geldt helaas dat het het gemiddelde gehoor is van een 60-jarige en niet van een 6-jarige. Ik geloof wel dat luisterervaring en lering bij de audioliefhebbers dit tot op zekere (grote) hoogte compenseert maar wat onmogelijk is, is nog nooit gebeurd; horen wat het oor niet meer kan horen. Het aantal mensen met de oren van Jaap van Zweden is uiterst beperkt. Ik kan mij nog herinneren dat flink wat jaren geleden Jan Vayne (geloof ik) op tv, na geblinddoekt enkele toetsen te hebben aangeslagen, feilloos de vleugels van Pleyel, Bosendorfer en Yamaha en nog enkele wist te benoemen. Tja, daar kom je mee op teevee en krijg je applaus voor maar dat is voor vrijwel niemand weg gelegd.

Ik wil maar zeggen dat de oren in het algemeen wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken en dat aan meten op zich niks verkeerd is. Daarbij nog opgemerkt dat luisteren niet zo eenvoudig is maar dat is meten evenmin. Meten kan je net zo goed op het verkeerde been zetten als je niet weet wat je doet. Voorheen hadden we hier vaak postings van Ravon, die had zeer veel verstand van meten en dat is nodig ook.

Ik steek even de hand in eigen boezem: mijn gehoor zit helaas aan de verkeerde kant van het gemiddelde van de 60-jarigen groep en verstand van meten heb ik evenmin. Het is tobben en daarvan doe ik trouw verslag op het forum. Ondanks dat heb ik toch nog wel een beetje vertrouwen in mijn beoordelingsvermogen en is het verminderde gehoor eigenlijk geen obstakel voor het genieten van mooie (kwantificeer!) muziek en genieten van een fraaie set.

Dixit

 

[Seed7]

5 minutes ago, Kraus vonBentinck said:

Een centimeter is altijd even lang

 

Ik zie dat ik geen vraagteken(s) achter al de puntjes heb gezet Sorry. Ben het geheel eens met je uiteenzetting.

Je kunt niet zonder oren en je kunt niet zonder meten. Je kunt wel met je oren leren meten (10KHz verhaal, dat had een audio-engineer er direct uit gehaald).

 

Mijn wortels liggen in de optica en (geometrische)meettechniek. Toen ik naar je gewichtjes keek en je marginale afwijking moest ik denken aan het standaardgewicht in Parijs. Dat wordt ieder jaar ca. 1 microgram zwaarder en het is van een veel edeler materiaal gemaakt dan jou messing gewichtjes. Beroepsdeformatie.

 

Ik heb ook geleerd dat een smid geen thermometer nodig heeft omdat hij geleerd heeft de kleur van het staal te beoordelen. Net zo als een brouwer geen thermometer nodig heeft omdat hij zijn brouwmethode (decoctie brouwen) zodanig heeft aangepast dat het mengen van volumes wort de juiste temperatuur oplevert. De verzorger die de elleboog even in het badwater stopt om de temperatuur te beoordelen heeft ook geen thermometer nodig. Maar ze 'meten' wel allemaal.

 

Goed. In de kwaliteitszorg (ook een beroepsdeformatie) stellen we "kwaliteit is voldoen aan de impliciete en explicite wensen van de klant". Wat mij betreft mag je goed en kwaliteit als gelijkwaardig zien.

 

 

 

 

 

 

[Bloom]

Ondertussen worden geen standaardgewicht of standaardmeter meer gebruikt voor de internationale ISO-standaard van wat een kg of een meter precies is. Die vertoonden inderdaad afwijkingen en dus werd de standaard anders bepaald.

 

De massa van de standaardkilogram bleek ten opzichte van de massa van kopieën ervan afwijkingen te vertonen. Er is onder andere vervuiling uit de lucht die zich afzet op de cilinders, in de orde van 1 µg per jaar. Het BIPM sprak tussen 1939 en 1946 een gestandaardiseerde reinigingsprocedure af: poetsen met gelijke delen ether en ethanol, afstomen met dubbel gedestilleerd water, 7–10 dagen laten drogen. Elke reiniging haalde 5 tot 60 µg vervuiling weg. Nogmaals reinigen haalde 10 µg weg.

In de jaren tachtig werd opnieuw bevestigd dat (ondanks schoonmaken) de massa's van prototype en kopieën ten op zichte van elkaar niet constant zijn. Dit kwam mogelijk door onzuiverheden uit de lucht, of juist door het reinigen van de cilinders, waarbij eventueel ook enig metaal kan meekomen. In 2007 stelden experts van het BIPM een afwijking van de massa van het prototype vast in de orde van 50 µg ten opzichte van het gemiddelde van enkele tientallen kopieën.

Dit dwong wetenschappers tot het zoeken naar een nieuwe definitie.^[1][2] Volgens de herdefinitie van de basiseenheden wordt de kilogram gedefinieerd door de constante van Planck een bepaalde exacte waarde te geven. De relatieve verandering van de numerieke waarde van massa's die hier in theorie het gevolg van is, is van de orde van de (voor het fixeren) relatieve onnauwkeurigheid in de constante van Planck, die geschat wordt op 4,4 × 10⁻⁸. De 25e General Conference on Weights and Measures van 18-20 november 2014 stelde de beslissing uit tot de 26e conferentie.^[3]

Op 16 november 2018 werd in Versailles afgesproken de constante van Planck vast te stellen op exact 6,626 070 15 × 10⁻³⁴ kg⋅m²⋅s⁻¹.^[4] Hierdoor is de kilogram voortaan gebaseerd op de meter en de seconde. De meter is sinds 1983 (via afspraken over de lichtsnelheid) op zijn beurt eveneens gebaseerd op de seconde. De definitie van de seconde is sinds 1967 gebaseerd op de frequentie van onder gegeven, niet-variabele omstandigheden uitgezonden straling van een cesium-133-atoom. Per saldo zijn er geen mogelijk variabele factoren meer in de definitie van de kilogram. De nieuwe definitie van de kilogram werd van kracht op 20 mei 2019.

Uitgaande van klassieke mechanica komt het erop neer dat een kilogram zodanig is gedefinieerd dat bijvoorbeeld de energie van een foton met een frequentie van 1 hertz (dus de kleinste, ondeelbare hoeveelheid energie van straling van die frequentie) overeenkomt met de energie die nodig is om een massa van 1 kilogram over een traject van 1 meter een versnelling van 6,626 070 15 × 10⁻³⁴ m/s² te geven.

 

Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Kilogram

[carl]

2 hours ago, Seed7 said:

 

En hoe vaak heb jij hear naar  Fremer verwezen als zijnde een autoriteit (impliciet)?

 

Ongetwijfeld vaak Seed. Fremer heeft in ieder geval erg veel gezien en gehoord op analoog gebied. De klank van een element neemt hij bijvoorbeeld digitaal op om het later te kunnen vergelijken met nieuwe elementen. Ik neem zijn info serieus, maar laat me zeker niet door hem leiden (Hij heeft volgens mij een andere smaak. Voor het maken van een shortlist neem ik hem wel serieus net zoals indertijd Martin Collums en Peter Comeau. Wat dichterbij neem ik Cock en Roger serieus. 

 

Ik ga mijn gedicht maar een schrijven 

[Kraus vonBentinck]

Een onloochenbaar feit is dat je met de zintuigen tot op hoge nauwkeurigheid kunt meten als je er verstand van hebt en de zintuigen in orde zijn. Nog een voorbeeld is bijv. de manier waarop men vroeger het zilvergehalte bepaalde. De keurmeester trok in een zilveren voorwerp met een stalen naald een gekartelde streep en bepaalde met het oog en de kleur of het gehalte voldeed aan 99/100 (sterling) zilver en wat koper en zette dan eventueel het keurmerk of beboette de zilversmid. Die keuringen kloppen zeer goed met de huidige methode.

 

De gewichtjes op de foto zijn een erfstuk van mijn schoonvader. Die reisde als weegexpert de hele wereld rond voor Van Berkel (van die rode snijmachines bij de slager)

Het is leuk om daar af en toe wat mee te doen. De gewichtjes zijn inderdaad van messing en uiteraard niet van platinum zoals wij vroeger op school leerden waar de 1 meter lange staaf van was die bij een temperatuur van 4 graden (gebaseerd op de unieke eigenschap van water) te Sèvres werd bewaard. Helemaal uit de oude doos.

Best leuk allemaal om te weten wat er aan meten en de gebruikte eenheden allemaal van pas komt.

Ik meen dat de behoefte aan standaardisatie stamt uit de tijd van de encyclopedisten in Frankrijk en dat de meter berust op de toen bekende omtrek van de aarde en tot een hanteerbare 1/40.000.000ste werd terug gebracht. Had je de meter dan bepaalde je ook de kilogram door een kubus van 1 decimeter te vullen met water (de meest voorkomende stof op aarde) en had je meteen ook de liter. Heeft tijden lang naar tevredenheid gewerkt maar nu natuurlijk bij lange na niet nauwkeurig genoeg.

Grappig ook dat in de afgelopen dagen de hoogte van de Himalaya is bijgesteld met 84 cm.